Muzea, galerie, sale koncertowe, wystawowe, ośrodki kultury i sale ślubne: tak wygląda
drugie życie dawnych, tak zwanych odświęconych kościołów. Gdzie je znajdziemy i jakie
funkcje pełnią?
Jedną z najsłynniejszych zdekonsekrowanych świątyń jest kościół św. Anny Na Starym
Mieście w Pradze. Dawniej należał do zakonu templariuszy, następnie do dominikanek. Po
zlikwidowaniu klasztoru w roku 1782 w ramach tzw. reform józefińskich, obiekt służył jako
drukarnia i magazyn papieru. Obecnie właścicielem dawnego kościoła jest Teatr Narodowy,
który za symboliczną opłatą wynajął budynek na 99 lat Fundacji Dagmar i Václava Havlów
Vize 97. Kościół stał się międzynarodowym centrum duchowym, miejscem spotkań,
wykładów, koncertów, przedstawień, wystaw, happeningów i medytacji.
Podobny los podzielił staromiejski kościół św. Szymona i Judy, piękna barokowa budowla, w
której na organach grali między innymi Wolfgang Amadeus Mozart czy Joseph Haydn.
Kościół początkowo był częścią szpitala Na Františku, dziś znajduje się pod opieką Orkiestry
Symfonicznej Miasta Stołecznego Pragi i wykorzystywany jest jako sala koncertowa.
Barwne dzieje ma za sobą obecne Czeskie Muzeum Muzyki, które mieści się w dawnym
kościele barokowym św. Marii Magdaleny na praskiej Małej Stranie. Zanim powstało tu
muzeum, kościół służył jako magazyn i biura, mieścił się tu urząd pocztowy, szpital wojskowy,
koszary, archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, a nawet miała powstać cukrownia.
Funkcję sali koncertowej pełni także kolejny kościół na Małej Stranie – św. Wawrzyńca.
W kościele św. Rocha na terenie Klasztoru Strahovskiego znajdziemy galerię Miro.
Do najważniejszych zabytków północnych Moraw należy klasztor dominikanów z barokowym
kościołem Zwiastowania Marii Panny w Šumperku, założony na początku XIII wieku. W
drugiej połowie XVI wieku był kościołem protestanckim, po bitwie pod Białą Górą stał się
ponownie kościołem klasztornym. Po wielkim pożarze z roku 1669 został przebudowany w
stylu barokowym, od roku 1784 należał do miasta.
W drugiej połowie XX wieku kościół stopniowo niszczał, chociaż w 1958 roku został wpisany
na listę zabytków kultury. Klasztor stał się siedzibą średniej szkoły medycznej. Na początku
lat dziewięćdziesiątych rozpoczęto w kościele intensywne prace remontowe, które zakończyły
się w roku 2005. Obecnie kościół został zdekonsekrowany, odbywają się tu znaczące imprezy
kulturalne, koncerty i inne uroczystości.
Architekci i konserwatorzy zabytków uważają, że niewykorzystywanych kościołów i kaplic
będzie przybywać, zwłaszcza w miejscowościach, z coraz mniejszą liczbą wiernych. Niektóre
budowle niszczeją, czasem udaje się przywrócić im nowe życie. W kościele św. Józefa w
centrum Chrudimi powstało Muzeum Rzeźb Barokowych. Centrum Kultury w Jabloncu nad
Nisou organizuje imprezy kulturalne w dawnym kościele św. Anny, a Muzeum Novojičínska
sprawuje pieczę nad kościołem św. Józefa w Fulneku. Jako sala koncertowa i miejsce ślubów
cywilnych służy najstarszy kościół w Pelhřimovie, św. Wita, kościół cmentarny Wniebowzięcia
Marii Panny w Horním Maršovie czy kościół św. Wawrzyńca w Klatovych.
