GRZEGORZ MAŁYGA
Chcąc przebyć ten środkowoamerykański kraj z zachodu na wschód, od granicy z Kostaryką po Kolumbię, trzeba pokonać niemal tysiąc kilometrów. W najwęższym miejscu natomiast wody atlantyckie i pacyficzne, omywające piaszczyste plaże i wiecznie zielone lasy namorzynowe, oddziela od siebie jedynie 50-kilometrowy pas lądu. Z pewnością położenie i ukształtowanie geograficzne są jednymi z wielkich atutów Panamy i sprawiły, że właśnie na jej obszarze stało się możliwe wybudowanie transoceanicznego kanału. Lecz nawet jeśli nie jest się kapitanem wielkiej jednostki pływającej, korzystającym z udogodnień morskiego skrótu, warto odwiedzić ten piękny kraj i podziwiać jego liczne atrakcje turystyczne!
2490 kilometrów urozmaiconego wybrzeża, ponad tysiąc wysp i wysepek dla wielbicieli wodnych atrakcji, spowite w chmurach wulkaniczne szczyty i obszary dzikiego lasu deszczowego dla żądnych przygód wędrowców, a do tego wszystkiego kolonialna architektura (Panama Viejo i historyczna dzielnica stolicy Panamy oraz fortyfikacje nad Morzem Karaibskim – Portobelo i San Lorenzo) wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO oraz – oczywiście – słynny Kanał Panamski, który zafascynuje nie tylko miłośników techniki. Poza tym spotkamy tutaj także niepowtarzalną mieszankę ludzi, którzy właśnie w tym środkowoamerykańskim kraju znaleźli swoje miejsce na ziemi.
Panama może zaoferować każdemu turyście coś, co sprawi, że będzie się chciało do niej wracać. Nikt tu nie będzie narzekał na nudę. Te wszystkie atrakcje czekają na nas na skrawku lądu o powierzchni czterokrotnie mniejszej od Polski (78 200 km2), wygiętym niczym łabędzia szyja pomiędzy Amerykami – Północną i Południową.
Tropikalna mieszanka
– Podróżując po Ameryce Centralnej, zobaczysz, że im dalej na południe, tym więcej wyższych ludzi – tłumaczył mi kiedyś gdzieś przy meksykańskiej granicy pewien Gwatemalczyk , rzeczywiście nie imponujący wzrostem. – Dzięki temu są lepszymi piłkarzami, bo zawsze wygrywają pojedynki główkowe – dodał z wyraźnym żalem w głosie. Nie wiem, jak bardzo prawdziwe jest to stwierdzenie, ale rzut oka na aktualny światowy ranking FIFA rzeczywiście potwierdza, że Panamczycy dystansują wszystkich swoich środkowoamerykańskich sąsiadów z północy w futbolowej rywalizacji (na początku grudnia zajmują 51. pozycję). Jednak to nie wzrostem zaskoczą nas mieszkańcy tego położonego nad Morzem Karaibskim i Oceanem Spokojnym kraju. Tu, na skrzyżowaniu dróg między dwoma kontynentami, żyją ludzie o wszystkich kolorach skóry: Metysi, stanowiący wyraźną większość (ok. 70 proc. społeczeństwa), Mulaci i przedstawiciele rasy czarnej, których przodkowie przybyli do pracy do Panamy z Jamajki i Trynidadu, liczni Chińczycy, potomkowie budowniczych Kanału Panamskiego, oraz ludność pochodzenia europejskiego. Całości obrazu dopełniają rdzenni mieszkańcy tych terenów – m.in. Indianie Kuna, wyróżniający się swoimi tradycyjnymi wielobarwnymi strojami. Zamieszkują oni położony na północnym wchodzie kraju autonomiczny region Kuna Yala, w którego skład wchodzi 365 w większości niezamieszkanych wysp. Posiadają własną flagę, używają odrębnego języka i wciąż kultywują swoje wierzenia. Przybywającym w ich strony turystom oferują wypoczynek na rajskich plażach i odkrywanie podwodnego bogactwa raf koralowych. Panama stanowi więc tropikalną mieszankę wielu ras i kultur, które współistnieją obok siebie w granicach tego niewielkiego kraju.
„Miami Południa”
Strzeliste sylwetki budynków składają się na panoramę stolicy i robią ogromne wrażenie, szczególnie podczas wschodów słońca, gdy promienie odbijają się od szklanych powierzchni drapaczy chmur. Właśnie w tym mieście znajdują się najwyższe wieżowce w całej Ameryce Łacińskiej, a mieszkańcy żartują czasem, że stołeczna Panama to „Miami Południa”, z tą różnicą, że tutaj więcej 
osób mówi po angielsku! Boom budowlany rozpoczął się na początku XXI w. i do dziś każdego roku nad Zatoką Panamską wyrastają nowe luksusowe hotele i apartamentowce. Po godzinach pracy w biurowcach gasną światła i niektóre z wielkich budynków wydają się być martwe, jednak są w Panamie miejsca, które nie zasypiają nigdy. Zgłodniałeś w środku nocy? Nie ma problemu! W Casco Viejo (Casco Antiguo), czyli na Starym Mieście, znajdziesz całodobowe bary, które są pełne ludzi o każdej porze i zawsze dostaniesz w nich wielką porcję pysznych smażonych bananów i ryżu z warzywami. Masz ochotę na szaloną noc w energetycznych rytmach salsy, cumbii czy ognistego reggaetonu? Nic prostszego! W okolicach Calle Uruguay, w dzielnicy Bella Vista, na spragnionych dobrej zabawy czekają setki klubów i dyskotek, w których każdy znajdzie odpowiednią muzykę dla siebie, co nie pozwoli mu zejść z parkietu aż do białego rana. Niektóre rejony stolicy Panamy dopiero po zachodzie słońca odkrywają swoje prawdziwe oblicze, do innych jednak lepiej nie zapuszczać się nocami. Natomiast Casco Viejo, gdzie bije kolonialne serce miasta, w ciągu dnia wabi czarem brukowanych uliczek i urokliwej architektury, wciąż pieczołowicie odrestaurowywanej. Wieczorami zaś zachęca, aby usiąść w jednej z klimatycznych knajpek niedaleko placu Niepodległości (Plaza de la Independencia), na którym ogłoszono niezależność Panamy od Kolumbii w 1903 r., i zatopić się w atmosferze miejsca, popijając seco – narodowy panamski trunek destylowany z trzciny cukrowej.
Wpuszczeni w Kanał Panamski
– Czy jest tutaj ktoś z Florydy? Nie słyszę was! – z głośników dobiega energiczny głos. – Hej, a teraz Kalifornia, dajcie sygnał! – na platformach widokowych przy systemie Śluz Gatún (Esclusas de Gatún) wypełnionych do ostatniego miejsca ludźmi panuje radosna atmosfera rodem z fiesty. Kolejne grupy wiwatują i okrzykami potwierdzają swoją obecność na tym niezwykłym spektaklu, w którym już niemal sto lat, od 1914 r., główne role grają technika i zdolności inżynieryjne człowieka. Konferansjer płynnie przechodzi z języka angielskiego na hiszpański, zabawiając turystów, przybyłych tu głównie z różnych zakątków USA oraz krajów latynoskich. Wielu z nich ma już pewno za sobą rejs po Kanale Panamskim, który oferują miejscowe biura podróży. Część zdecydowała się być może na przejażdżkę luksusowym pociągiem Panama Canal Railway Company. Do stacji końcowej w pobliskim Colón pędzi on przez zielony tunel dżungli, a z jego wagonów podziwia się również wielkie jednostki pływające, delektując się przy tym filiżanką wyśmienitej aromatycznej panamskiej kawy. Tymczasem w śluzę wpłynął już ogromny singapurski kontenerowiec, który niedawno rozpoczął swoją przeprawę w stronę Pacyfiku. Mimo iż w wypełniającym się wodą basenie statek podnosi się bardzo powoli, niemal niezauważalnie, to dzięki podawanym na bieżąco ciekawostkom i informacjom o funkcjonowaniu Kanału Panamskiego oraz dobremu humorowi prowadzącego wszyscy bawią się jak na najbardziej emocjonującym widowisku. A już po chwili okazuje się, że w równie dobrych nastrojach jest załoga przepływającego olbrzyma, która z pokładu macha do zgromadzonych turystów i zarówno chętnie pozuje do fotografii, jak i sama robi pamiątkowe zdjęcia. Wszak Kanał Panamski to wielkie przeżycie, dla każdego!
Tropiąc kwezale
Nie jest łatwo spotkać kwezale herbowe (po hiszpańsku quetzales), jedne z najpiękniejszych ptaków na świecie. Od stuleci ludzie polowali na nie dla ich kolorowych piór, których używali do ozdoby. Jednak dzięki wiedzy o zwyczajach tych niezmiernie rzadkich ptaków może nam się udać wypatrzeć wśród drzew kilka osobników. Bardzo dobre warunki ku temu znajdziemy w Parku Narodowym Volcán Barú, położonym na zachodzie kraju, przy granicy z Kostaryką, który kryje w sobie wielkie bogactwo fauny i flory. Z górskiego miasteczka Boquete, otoczonego plantacjami kawy i drzew cytrusowych, można rozpocząć wspinaczkę na najwyższy szczyt Panamy, liczący 3475 m n.p.m. wulkan Barú, aby z jego wierzchołka, przy dobrej pogodzie, podziwiać zapierający dech w piersiach widok na Pacyfik na południu i Morze Karaibskie na północy, bądź wyruszyć na malowniczy szlak Sendero Los Quetzales, czyli „Ścieżkę Kwezali Herbowych”. Towarzystwo miejscowego przewodnika ułatwi bezpieczne dotarcie do celu i z pewnością zwiększy też szanse na dostrzeżenie kryjącego się między liśćmi drzew niezwykłego ptasiego okazu. Jednak nawet jeśli nie będzie nam dane zobaczyć kwezali, to i tak warto poznać górskie szlaki Parku Narodowego Volcán Barú, żeby potem móc wspominać piękno panamskiej przyrody. Tutejsze widoki na pewno na długo pozostaną w naszej pamięci! Na drugim krańcu kraju, na terenach graniczących z Kolumbią, rozciąga się Park Narodowy Darién. Na tym obszarze, uznawanym za jeden z najbogatszych ekosystemów na naszym globie, w głębi lasu deszczowego, znajdują się terytoria plemienne Indian Emberá i Wounaan (Waunana). Darién to najbardziej zróżnicowany ekologicznie lądowy park narodowy Ameryki Środkowej, jest bardzo trudno dostępny, dlatego też należy do najrzadziej odwiedzanych. To jednak, co zniechęca jednych, działa przyciągająco na innych. Odpowiednio zorganizowana wyprawa przez Darién na pewno stanie się niezapomnianym przeżyciem dla każdego prawdziwego podróżnika.
Szczęśliwy panamski los
Olśniewająca przyroda, przyjaźni i otwarci ludzie, kolonialna architektura i jedyna w swoim rodzaju transoceaniczna przeprawa sprawiają, że dni w Panamie mijają niezmiernie szybko, a każda spędzona tutaj chwila jest tego warta i gwarantuje wspaniałe wrażenia. Kto jednak potrzebuje jeszcze odrobiny szaleństwa, niech wybierze się na przejażdżkę komunikacją miejską w stolicy Panamy. Stare autobusy szkolne, które nie nadawały się już do przewożenia dzieci w Stanach Zjednoczonych, na ulicach miast w całej Ameryce Środkowej przeżywają swoją drugą młodość. Te w Panamie są najbarwniejsze. W głowie kręci się już od samego patrzenia na wściekle kolorowe karoserie pojazdów, które pokryte są wizerunkami świętych, okolicznościowymi napisami i damskimi aktami.
To moje ostatnie godziny w mieście, ostatnie drobne w kieszeni… Na co je wydać? Ja na jednym z setek stoisk rozłożonych na każdym rogu ulicy kupuję los narodowej loterii, na której punkcie szaleje cały kraj. Wydatek jest niewielki, a w wypadku wygranej będzie świetny pretekst, żeby znów odwiedzić to wspaniałe miejsce!
