Magdalena Ciach-Baklarz
www.italiapozaszlakiem.com
« W otchłaniach czasu, gdzie historie splatają się z mitami, leży Toskania, serce Italii, pełna harmonii sztuki z naturą, oraz Umbria, zielone serce kraju. Te dwa obszary środkowych Włoch stanowią esencję kultury, historii i piękna, które od wieków inspirowały poetów, malarzy i podróżników. »
Ta podróż rozpocznie się w Umbrii. To kraina, gdzie czas zdaje się płynąć wolniej, co pozwala każdemu odwiedzającemu zanurzyć się w niezrównanej urodzie jej krajobrazów, od gęstych lasów po płaskowyże, które jak patchwork rozciągają się pod niebem. Umbria, choć nieco mniej znana, jest równie pasjonująca i pełna tajemnic jak sąsiednia Toskania, której przyjrzymy się bliżej później. Nazwa tego regionu pochodzi od starożytnego ludu Umbrów, który osiadł na tym obszarze w VII w. p.n.e.
W sercu Italii, w Toskanii i Umbrii, odkryjemy wspólnie magię, która nadaje tym miejscom niepowtarzalny charakter i sprawia, że każda wizyta staje się nie tylko podróżą, lecz także prawdziwą przygodą. To wspaniała wyprawa kulturowa, podczas której poznamy tajniki włoskiego stylu życia i miejscową kulturę, kuchnię oraz wyborne wina.
Umbria – zielone serce Włoch
Umbria stanowi jedyny region środkowej Italii, który nie ma dostępu do morza. Otoczona przez Marche na wschodzie i północy, Toskanię na zachodzie i północy, Lacjum na południu, jest ziemią o bogatej historii i kulturze, zamieszkałą już od czasów prehistorycznych. Charakteryzuje się malowniczymi krajobrazami, w których dominują gęste lasy, płaskowyże oraz wzniesienia, rozciągające się na przemian z dolinami rzek Tybru i Nery. To również surowe i dzikie Apeniny (wł. Appennini) i płodne niziny wokół Jeziora Trazymeńskiego (wł. Lago Trasimeno), największego w regionie, które – wraz z mniejszym, Piediluco (wł. Lago di Piediluco) – jest ważnym punktem na mapie naturalnych atrakcji Umbrii. Wody tych malowniczych akwenów oferują możliwości wypoczynku na łonie natury oraz praktykowania sportów wodnych.
Tereny Umbrii, przecięte licznymi rzekami, sprzyjają rolnictwu, zwłaszcza uprawie winorośli i oliwek. Rosną tu też trufle, które są eksportowane na cały świat. Mimo braku dostępu do morza bogactwo wód wewnętrznych oraz różnorodność krajobrazu czynią z Umbrii region wyjątkowy pod względem naturalnym i kulturowym.
Najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w Umbrii
Wędrując po Umbrii, od Asyżu (wł. Assisi) po Orvieto, odkrywamy miejsca, gdzie historia i codzienność splatają się w fascynujący sposób. Oto interesujące lokalizacje, które w tym regionie w środkowych Włoszech oferują doświadczanie piękna, kultury, historii i duchowości.
Zaczynamy podróż przez Umbrię nie od stolicy regionu, lecz miasta, o którym prawdopodobnie słyszał każdy.Asyż, malowniczo położony na zachodnich stokach góry Subasio (wł. Monte Subasio – 1290 m n.p.m.), od stuleci przyciąga pielgrzymów z całego świata. To tutaj, wśród średniowiecznych uliczek i kamienic, św. Franciszek z Asyżu (1181/1182–1226), właściwie Giovanni di Pietro di Bernardone, odnalazł swoje powołanie i zainicjował ruch, który na zawsze zmienił oblicze chrześcijaństwa. Bazylika św. Franciszka, z jej zachwycającymi freskami autorstwa Giotta di Bondone (1267–1337), jest miejscem nie tylko modlitwy, lecz także głębokiej refleksji nad ludzką naturą i jej relacją ze światem przyrody. Wizyta w Asyżu to zanurzenie w atmosferze pokoju i duchowości. Miejsce narodzin św. Franciszka, dzieło zakonu franciszkanów, arcydzieła średniowiecznej architektury i sztuki czynią z tego zabytkowego umbryjskiego miasta jeden z najbardziej niezwykłych zakątków w całych Włoszech oraz stanowią podstawowy punkt odniesienia rozwoju duchowego i artystycznego Italii i Europy.
Podróżując dalej przez serce Umbrii, trafiamy do Perugii – ponad 160-tysięcznej stolicy regionu, która jest prawdziwą skarbnicą sztuki i historii. Jej etruskie mury, gotyckie świątynie i renesansowe pałace opowiadają o bogatej przeszłości tego miejsca, które było świadkiem wielu ważnych wydarzeń w dziejach Włoch. Perugia to także miasto nowoczesne, tętniące życiem dzięki międzynarodowemu festiwalowi jazzowemu Umbria Jazz (odbywającemu się w pierwszej połowie lipca) oraz prestiżowej uczelni Università per Stranieri di Perugia, przyciągającej studentów z całego świata. Każdemu mieszka się tutaj wspaniale, niezależnie od wieku.
Ukryte wśród pagórków Umbrii leży Orvieto. To miasto, wybudowane na prawie pionowej skale wulkanicznej, oferuje zapierające dech w piersiach widoki. Jego największą atrakcję stanowi katedra, Duomo di Orvieto, majestatyczny przykład włoskiej architektury gotyckiej. Fasada tej świątyni – prawdziwe arcydzieło – zdobiona jest złotem, mozaikami i rzeźbami. Orvieto to również miasto tajemnic, z siecią podziemnych tuneli oraz jaskiń, które kryją w sobie historie sprzed wieków.
Todi, położone na wzgórzu, zdaje się wznosić prosto z serca ziemi. To prawdziwy klejnot architektury średniowiecznej, otoczony starożytnymi murami. Miasto zachwyca swoim głównym placem, Piazza del Popolo (plac Wszystkich Ludzi), jednym z najpiękniejszych w Italii, z zabytkowymi budynkami i kościołami. Atmosfera Todi, z jego wąskimi uliczkami i kamiennymi domami, przenosi w czasie – oferuje odwiedzającym unikatowe spojrzenie na spokojne, włoskie życie.
Kolejnym miejscem w podróży przez Umbrię jest Spoleto, znane z Festiwalu Dwóch Światów (Festival dei Due Mondi). To miasto, w którym sztuka i historia łączą się i tworzą niezwykłą mozaikę doświadczeń. Jego imponujący, 230-metrowy akwedukt, Ponte delle Torri, stanowi most między antyczną przeszłością a współczesnością. Spoleto oferuje również inne wspaniałe zabytki, takie jak katedra, Duomo di Spoleto, która kryje w sobie cenne renesansowe freski Fra Filippa Lippiego (1406–1469).
W Umbrii znajduje się także miasto, w którym można zdobyć dyplom wariata czy też zobaczyć największą choinkę na świecie. Mowa tu o Gubbio, z doskonale zachowanym zabytkowym centrum, które jest wspaniałym przykładem sztuki włoskiego średniowiecza oraz świadectwem wysokich umiejętności miejscowych artystów i architektów. Wąskie uliczki i strome schody prowadzą do zachwycających zabytków, jak np. Palazzo dei Consoli, skąd roztaczają się zapierające dech w piersiach widoki. Miasto słynie z niesamowitej tradycji – tzw. Wyścigu Świec (Corsa dei Ceri), hucznie obchodzonego festiwalu (inna nazwa tego wydarzenia to Festa dei Ceri) odbywającego się co roku 15 maja, w dzień św. Ubalda z Gubbio. Trzy drużyny mają wówczas za zadanie jak najszybciej wnieść ceri, wotywne świece drewniane (wysokie na ok. 5 m i ważące po blisko 300 kg każda), skomplikowaną trasą spod Pałacu Konsulów (Palazzo dei Consoli) na wzgórze, do Bazyliki św. Ubalda (Basilica di Sant’Ubaldo).
Przenosimy się dalej, żeby poznać miasteczko Nursja (wł. Norcia), znane głównie z czarnych trufli oraz Bazyliki św. Benedykta (Basilica di San Benedetto), która bardzo ucierpiała w wyniku trzęsienia ziemi w październiku 2016 r.Seria silnych wstrząsów doprowadziła do niemal całkowitego zawalenia się świątyni i zabudowań klasztornych. Obecnie rekonstrukcja bazyliki jest już na ukończeniu. Nursja to szalenie urokliwe miasto, na co wpływa m.in. lokalizacja w sercu Parku Narodowego Monti Sibillini. Tutejsze malownicze krajobrazy, idealne dla miłośników natury i trekkingu, kryją w sobie także bogatą historię i kulturę. W Nursji można również odkrywać tajemnice kuchni włoskiej, bazującej na lokalnych, świeżych produktach.
Castelluccio di Norcia uchodzi za najwyżej położoną osadę w Apeninach (ulokowana jest na wysokości 1452 m n.p.m.), która słynie z przepięknie kwitnących łąk na płaskowyżu. Co roku w okresie intensywnego kwitnienia roślin, przypadającego między końcem maja o połową lipca, zwanego fioritura, Castelluccio przyciąga fotografów i turystów z całego świata. Panorama rozciągająca się z tego miejsca, pełna kolorowych dywanów kwiatowych i zielonych dolin, jest jednym z najbardziej malowniczych widoków we Włoszech. Dlatego wiosną i na początku lata należy koniecznie odwiedzić Castelluccio di Norcia, a potem wracać tutaj w pozostałych porach roku.
Kolejne miejsce podczas naszej wędrówki przez Umbrię stanowi miasteczko kwiatów Spello, urzekające swoimi zaułkami i balkonami, które od wiosny do jesieni ozdabiają donice z kwiatami. W Boże Ciało (wł. Corpus Domini) odbywa się tu Le infiorate di Spello. Jest to festiwal niesamowitych dywanów i obrazów z kwiatów, które pokrywają ulice historycznego centrum miasta. Spello zachwyca także doskonale zachowanymi rzymskimi murami, wąskimi uliczkami i renesansowymi kościołami.
Umbria to również Lago Trasimeno, największe jezioro w środkowych Włoszech, zajmujące powierzchnię 128 km². Jego błękitne wody, otoczone wzgórzami i malowniczymi miasteczkami, są idealnym miejscem dla miłośników żeglarstwa, wędkarstwa i pikników na łonie natury. Na jeziorze znajdują się trzy wyspy i każda z nich może się pochwalić unikatową historią i charakterem. Zapraszają one do odkrywania starych klasztorów, cichych plaż i tajemniczych ścieżek. Wyspa Maggiore, ze swoją zachowaną średniowieczną wioską (zamieszkiwaną na stałe przez ok. 10 osób), jest żywym muzeum, wyspa Minore, prywatna i niezamieszkana, zachęca swoją dzikością, a Polvese oferuje bogactwo flory i fauny w ramach tutejszego parku naukowo-dydaktycznego – Parco Scientifico Didattico di Isola Polvese.
Ale to nie koniec opowieści o niezwykłej Umbrii. Bevagna jest malowniczym miasteczkiem w sercu regionu, które niejednego urzeknie wyjątkową atmosferą i średniowieczną architekturą. Znajdziemy tutaj m.in. dobrze zachowane rzymskie mury obronne, łaźnie i amfiteatr oraz mozaiki. Bevagna znana jest także z corocznego festiwalu Mercato delle Gaite, podczas którego odbywa się wiele wydarzeń związanych z rekonstrukcją historyczną – mieszkańcy odtwarzają życie codzienne i rzemiosło średniowieczne. Spacerując po urokliwych uliczkach tego miasteczka, można poczuć ducha historii, o czym warto się przekonać osobiście.
A czy wiesz, że Umbria ma swoją „małą Wenecję”? Tak właśnie określana jest Rasiglia, niezwykła wioska, gdzie wodne kanały przepływają przez całą miejscowość, tworząc malowniczy krajobraz. Woda z górskich źródeł napędzała niegdyś liczne młyny i tkalnie, dzięki czemu Rasiglia była ważnym centrum rzemieślniczym. Dziś, z jej urokliwymi mostkami i kaskadami, stanowi idealne miejsce dla tych, którzy szukają spokoju i ukrytego w sercu natury piękna.
Stifone to kolejna zachwycająca wioska w Umbrii, gdzie krystalicznie czyste, turkusowe wody rzeki Nery tworzą naturalne baseny, otoczone bujną roślinnością i skalistymi klifami. Stanowią one popularne miejsce kąpieli wśród mieszkańców i turystów poszukujących ucieczki od upałów. To idylliczne, niewiarygodnie piękne miejsce, gdzie można odciąć się od codzienności i odnaleźć spokój oraz harmonię na łonie natury. Odnajdziemy tu ruiny starych młynów wodnych, a także pozostałości starożytnego rzymskiego portu i stoczni.
Co ciekawe, rzeka Nera przecina skaliste wzniesienia i tworzy głębokie wąwozy (Gole del Nera). Ta dzika i nieokiełznana część Umbrii oferuje spektakularne widoki i jest rajem dla miłośników trekkingu, kajakarstwa oraz przyrody. Przemierzając tutejsze wąwozy, można podziwiać unikatową florę i faunę, a także odkrywać liczne gatunki ptaków.
Toskańska mozaika
Toskania (wł. Toscana), jeden z najbardziej malowniczych i historycznie bogatych regionów Włoch, rozciąga się od Apeninów po zachodnie wybrzeże Italii oblewane wodami Morza Liguryjskiego (Mar Ligure) i Morza Tyrreńskiego (Mar Tirreno). Kraina ta charakteryzuje się zróżnicowanym krajobrazem, gdzie płaskie, żyzne doliny rzeki Orcia (Val d’Orcia) oraz Val di Chiana przechodzą w gęsto zalesione góry i pagórkowate obszary rejonu Chianti, który znany jest z produkcji renomowanych win. Toskania zachwyca niezwykłą różnorodnością – od surowych, skalistych wybrzeży z malowniczymi plażami i urokliwymi zatoczkami po łagodne, zielone wzgórza pokryte gajami oliwnymi i winnicami, które stały się wizytówką tego regionu Italii.
Tę historyczną krainę w środkowych Włoszech przecina kilka ważnych rzek, w tym Arno, przepływająca przez Florencję, oraz mniejsze rzeki, jak Ombrone i Serchio, co wpływa na bogactwo miejscowej flory i fauny. W Toskanii znajdują się też obszary chronione, w tym Park Narodowy Lasów Casentino, Góry Falterona i Campigna (Parco Nazionale delle Foreste Casentinesi, Monte Falterona e Campigna) oraz liczne rezerwaty przyrody, które stanowią świadectwo zobowiązania regionu do zapewnienia ochrony dobrom naturalnego dziedzictwa.
Wzniesienia Apeninów na północnym wschodzie pełne są spektakularnych tras do wędrówek pieszych czy jazdy na rowerze. Z kolei ciepłe wybrzeża Morza Liguryjskiego i Morza Tyrreńskiego zachęcają do relaksu i uprawiania sportów wodnych.
Miejsca w Toskanii, które warto znać
Florencja, perła renesansu, jest miastem, które z każdym krokiem oczarowuje swoją bogatą historią, kulturą i sztuką. Ulice tej ponad 360-tysięcznej stolicy Toskanii to żywe muzea. Niemal na każdym rogu można natknąć się tutaj na dzieła wielkich artystów, takich jak Michał Anioł (właściwie Michelangelo Buonarroti, 1475–1564) czy Leonardo da Vinci (1452–1519). Najbardziej rozpoznawalny symbol Florencji stanowi Katedra Santa Maria del Fiore (Cattedrale di Santa Maria del Fiore) z jej imponującą kopułą projektu Fillippa Brunelleschiego (1377–1446), która dominuje nad miastem. Uliczki w centrum prowadzące na Piazza della Signoria, z jej słynną galerią posągów, oferują liczne możliwości odkrywania lokalnych kawiarni czy sklepów z rękodziełem.
Wizyta w Sienie, znanej z zachowanej średniowiecznej struktury miejskiej, jest niczym podróż w czasie. Jej serce, Piazza del Campo, miejsce rozsławione dzięki organizowanej tu dwa razy do roku – 2 lipca i 16 sierpnia – słynnej gonitwie konnej Il Palio, to bez wątpienia jeden z najbardziej spektakularnych rynków na świecie. Katedra Matki Bożej Wniebowziętej (Cattedrale Metropolitana di Santa Maria Assunta), z jej niezwykłą fasadą i unikatowymi czarno-białymi pasami z marmuru, stanowi prawdziwy majstersztyk architektoniczny, który zachwyca każdego, kto ma okazję go zobaczyć. Siena jest również miastem, gdzie można doświadczyć autentycznej kuchni toskańskiej, poprzez degustację wyśmienitych lokalnych win i potraw.
Dolina rzeki Orcia zasługuje na szczególną uwagę jako jeden z najbardziej malowniczych rejonów Toskanii. Val d’Orcia została wpisana w 2004 r. na Listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. Wpis ten obejmuje rolniczy i sielankowy krajobraz, przedstawiający innowacyjne systemy gospodarowania ziemią, miasta i wioski, zabudowania wiejskie, prowadzący do Rzymu historyczny szlak komunikacyjny Via Francigena oraz sąsiadujące z nim opactwa, gospody i kapliczki. Dolina oferuje panoramiczne widoki, które wydają się być gotowym obrazem: złociste pola, okrągłe wzgórza, cyprysowe aleje i rozsiane wieże obronne. Val d’Orcia to także miejsce, gdzie powstają jedne z najlepszych win w regionie, jak brunello di Montalcino i vino nobile di Montepulciano. Serce doliny stanowi miasteczko Pienza, uznawane za idealne miasto renesansu – zostało przebudowane na zlecenie urodzonego tutaj papieża Piusa II (1405–1464). Dzięki swojemu unikatowemu układowi urbanistycznemu i architektonicznemu jego zabytkowy zespół został też wpisany w 1996 r. na Listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO.
Pomiędzy doliną rzeki Orcia i Val di Chiana leży Montepulciano, miasto znane z produkcji vino nobile, jednego z najbardziej cenionych, a przy tym i najdroższych włoskich win. Ta średniowieczna miejscowość zachwyca m.in. wąskimi uliczkami, historycznymi pałacami i imponującymi kościołami. Spacer po Montepulciano to podróż przez wieki, ze wspaniałymi widokami na rozciągające się dookoła toskańskie krajobrazy.
W północno-zachodniej Toskanii znajdują się dwa popularne i lubiane miasta, Lukka (wł. Lucca) i Piza (wł. Pisa). Pierwsze z nich otaczają doskonale zachowane mury obronne z XV–XVII stulecia o długości 4 km i 223 m, które dziś służą jako publiczny park. Lukka znana jest z wąskich, krętych uliczek, wysokiej na ponad 44 m wieży Torre Guinigi, z charakterystycznymi drzewami rosnącymi na jej na szczycie, oraz licznych kościołów. Miasto zachwyca swoją historyczną atmosferą i piękną architekturą. Koniecznie trzeba wpaść na Piazza dell’Anfiteatro, a także na Piazza San Michele, centralny plac Lukki ze wspaniałą bryłą Kościoła św. Michała (Chiesa di San Michele in Foro), i Piazza San Frediano z XII-wieczną Bazyliką św. Frygidiana (Basilica di San Frediano).
Piza, miasto na zachodzie Toskanii, oddalone o 13 km od wybrzeża Morza Tyrreńskiego, słynie na całym świecie z ikonicznej Krzywej Wieży (Torre Pendente). Stanowi ona część kompleksu Campo dei Miracoli, czyli Pola Cudów, inaczej Piazza dei Miracoli lub Piazza del Duomo, uznawanego za jedno z arcydzieł architektury średniowiecznej. Oprócz wspomnianej kampanili (dzwonnicy kościelnej) Piza oferuje bogactwo historycznych zabytków, w tym wspaniałą Katedrę Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (Cattedrale di Santa Maria Assunta), Baptysterium św. Jana Chrzciciela (Battistero di San Giovanni) oraz Camposanto Monumentale (Campo Santo di Pisa) – cmentarz typu campo santo („święte pole”), tj. w postaci zamkniętego czworoboku z krużgankami otwartymi do wnętrza. To miasto nad rzeką Arno zachęca do odkrywania ciekawych zakątków i klimatycznych kawiarni. Znajduje się tu także jeden ze starszych uniwersytetów na świecie (utworzony w 1343 r.) – Università di Pisa (UniPi). Nic więc dziwnego, że Piza tętni też życiem studenckim.
Podczas podróży wzdłuż malowniczego wybrzeża Toskanii, jadąc z północy na południe, możemy odkryć niesamowite miejsca nad morzem, które każdego lata przyciągają zarówno licznych turystów, jak i mieszkańców regionu. Wśród nich jest Marina di Carrara, znana z szerokich piaszczystych plaż, otoczonych imponującymi Alpami Apuańskimi (wł. Alpi Apuane), czy Viareggio, jeden z najpopularniejszych kurortów, z elegancką promenadą pełną butików i kawiarni oraz słynnym Carnevale di Viareggio. Podążając dalej, natrafimy na Forte dei Marmi, ulubione miejsce wypoczynku włoskiej i międzynarodowej elity, i Castiglione della Pescaia, które zachwyca urokiem średniowiecznego miasteczka. Z kolei Marina di Grosseto przyciąga długimi piaszczystymi plażami, bardzo dobrze utrzymanymi i oferującymi wszystkie niezbędne udogodnienia, a półwysep Argentario (promontorio dell’Argentario) to prawdziwa perła oblewana krystalicznie czystymi wodami Morza Tyrreńskiego i laguny Orbetello, z dwoma malowniczymi portami – Porto Ercole i Porto Santo Stefano – oraz niezwykłymi krajobrazami.
Na koniec koniecznie trzeba złożyć wizytę na zniewalającej Elbie (wł. Isola d’Elba), największej z Wysp Toskańskich (Arcipelago Toscano), zajmującej powierzchnię 223 km² i zamieszkałej na stałe przez 32 tys. osób, miejscu zesłania cesarza Francuzów Napoleona Bonapartego (1769–1821). Przebywał on tutaj od 4 maja 1814 r. do 26 lutego 1815 r. wraz z resztkami swoich oddziałów – 566 żołnierzami elitarnej Gwardii Cesarskiej, a pozostałych 300 wchodziło w skład niedużego batalionu grenadierów i szwadronu polskich lansjerów. Elba zachwyca krajobrazami, od górskich terenów (z Monte Capanne na czele – 1019 m n.p.m.) po piękne piaszczyste plaże. To wręcz wymarzone miejsce dla miłośników historii, jazdy na rowerze, nurkowania, żeglarstwa, aktywnego wypoczynku na łonie natury oraz wyśmienitej toskańskiej kuchni.
Wydarzenia w Umbrii i Toskanii, w których warto wziąć udział
Umbria Jazz to jeden z najważniejszych festiwali jazzowych na świecie, odbywający się co roku latem w Perugii (jego najbliższą edycję zaplanowano w terminie od 12 do 21 lipca 2024 r.). Największe miasto Umbrii jest także znane jako włoska stolica czekolady, ponieważ w październiku gości Eurochocolate – Festival Internazionale del Cioccolato. To zainaugurowane w 1994 r. wydarzenie poświęcono wszystkiemu, co wiąże się z czekoladą. Ulice Perugii wypełniają się wówczas stoiskami oferującymi czekoladowe wyroby w najróżniejszych formach – od tradycyjnych pralin po niezwykłe rzeźby. Jubileuszowa, 30. już edycja Eurochocolate odbędzie się w umbryjskiej stolicy od 18 do 27 października 2024 r.
W Asyżu co roku 4 października ma miejsce La festa di San Francesco, festiwal upamiętniający życie i dziedzictwo św. Franciszka. Miasto ożywa wtedy procesjami, uroczystymi mszami i wydarzeniami kulturalnymi, które przypominają o duchowości oraz przesłaniu pokoju, jakie pozostawił po sobie ten patron Włoch i ekologów.
Festa dei Ceri jest jednym z najstarszych i najbardziej spektakularnych włoskich festiwali – jego dzieje sięgają aż XII stulecia. Widowiskowy Wyścig Świec (Corsa dei Ceri) odbywa się 15 maja w Gubbio. Do miasta ściągają wówczas tłumy turystów. Podczas tej uroczystości mieszkańcy Gubbio rywalizują w biegu, niosąc na ramionach ogromne drewniane ceri (wotywne świece) z figurami świętych na szczycie.
Od końca maja do połowy lipca (w zależności od panujących w danym roku warunków atmosferycznych) trwaFioritura di Castelluccio di Norcia, czyli kwitnienie niezliczonej ilości różnokolorowych kwiatów. Tworzy to spektakularny naturalny obraz, prawdziwy cud przyrody. Szczyt kwitnienia przypada zazwyczaj na okres od końca czerwca do początku lipca. Ten wspaniały widok przyciąga każdego roku tysiące osób, które chcą zobaczyć na własne oczy zachwycający pejzaż.
Bez wątpienia jednym z najbardziej znanych cyklicznych wydarzeń w Toskanii jest Il Palio (Palio di Siena), festyn na cześć Matki Boskiej sięgający swoją tradycją czasów średniowiecza, odbywający się 2 lipca i 16 sierpnia. To widowiskowy i niezmiernie emocjonujący wyścig konny, który ma miejsce na Piazza del Campo w Sienie. To również pokazy zręcznościowe 17 rywalizujących ze sobą drużyn (ubranych w kostiumy z epoki), które reprezentują 17 dzielnic miasta (contrade). Il Palio żyje cała Siena, wydarzenie przyciąga też tysiące widzów z całego świata.
Karnawał w Viareggio (Carnevale di Viareggio) należy do największych i najbardziej znanych w Europie. Słynie z wielkich, spektakularnych parad. Odbywa się od 1873 r. co roku w lutym, a jego ozdobą są olbrzymie figury z papier mâché oraz wozy alegoryczne, które poruszają się przez miasto przy akompaniamencie muzyki i wśród tańczących ludzi.
Zazwyczaj w czerwcu (w 2024 r. 24 czerwca) na Piazza Santa Croce we Florencji odbywa się Calcio Storico Fiorentino, brutalna, ale fascynująca gra, która łączy w sobie elementy rugby, piłki nożnej i zapasów. Te wymyślone ponoć już w XIII w. widowiskowe zawody stanowią ważną część florenckich tradycji.
We wrześniu w miejscowości Greve in Chianti ma miejsce Expo del Chianti Classico (w 2024 r. odbędzie się w terminie od 5 do 8 września), na którym producenci z całego regionu prezentują swoje najlepsze wina. Podczas degustacji szlachetnych trunków można porozmawiać z toskańskimi winiarzami o tajnikach ich pracy.
Dwa razy do roku, w czerwcu i wrześniu, Arezzo cofa się w czasie do epoki średniowiecza za sprawą Giostra del Saracino. To widowiskowy turniej rycerski, w którym jeźdźcy, reprezentujący cztery dzielnice miasta, starają się uderzyć włócznią w tarczę zawieszoną na ramieniu drewnianego manekina przedstawiającego saraceńskiego króla.
Miłośników kolarstwa Toskania kusi niezwykłym wyścigiem rowerowym w stylu retro. To powstała w 1997 r. w Gaiole in Chianti L’Eroica, odbywająca się na początku października (w 2024 r. 5 i 6 października). Uczestnicy wyścigu, ubrani w tradycyjne stroje i na zabytkowych rowerach, przemierzają malownicze drogi regionu Chianti.
Czego warto jeszcze doświadczyć w Umbrii i Toskanii?
Umbria stanowi idealne miejsce dla wielbicieli trekkingu i nordic walkingu. Szlaki prowadzące przez Park Narodowy Monti Sibillini (Parco Nazionale dei Monti Sibillini) czy też wokół Jeziora Trazymeńskiego zachwycają różnorodnością krajobrazów i są dostępne dla każdego, niezależnie od stopnia zaawansowania. Lago Trasimeno to także wspaniały akwen dla fanów żeglarstwa, kajakarstwa i paddleboardingu (SUP), a okoliczne plaże i zatoczki zachęcają do pikników na łonie natury.
Dla poszukujących adrenaliny Toskania oferuje liczne miejsca do wspinaczki skałkowej oraz via ferraty, czyli szlaki turystyczne wyposażone w celach autoasekuracji w stalową linę. Skaliste tereny w tutejszych Apeninach przecinają trasy o różnym stopniu trudności, które zapewniają odpowiednie wyzwania zarówno dla początkujących, jak i zaawansowanych wspinaczy.
A co powiesz na przejażdżki konne po okolicy? Wyprawy na wierzchowcach przez gaje oliwne, winnice i średniowieczne wioski zapewniają niezapomniane wrażenia. To okazja, żeby poczuć harmonię z naturą, eksplorując sielskie tereny czekające na odkrycie.
Kulinarna podróż przez regiony
Enogastronomiczne wycieczki po Umbrii i Toskanii stanowią niezwykłą przygodę dla zmysłów. Pozwalają one odkryć duszę Italii poprzez smaki i aromaty, które inspirują i intrygują.
Umbria słynie z trufli czarnozarodnikowych (wł. tartufo nero). Uważa się je za prawdziwy skarb tutejszej kuchni. Miasteczka takie jak Nursja i Spoleto co roku goszczą festiwale poświęcone trufli, oferujące degustacje i warsztaty kulinarne. Umbryjska gastronomia czerpie z prostoty i bogactwa lokalnych składników, a dania takie jak pasta alla Norcina, z kremowym sosem truflowym, są esencją tego regionu. Poza tym warto skosztować wina sagrantino di Montefalco, produkowanego wyłącznie w okolicy miejscowości Montefalco w Umbrii. Ten szlachetny trunek, ze swoim wyrazistym smakiem i intensywnym aromatem, idealnie komponuje się z regionalnymi specjałami.
Toskania to kraina Italii, która stała się synonimem doskonałej kuchni i win. Słynie ona również z wybornej oliwy z oliwek, wytwarzanej w malowniczych gajach oliwnych. Ser pecorino toscano to kolejny obowiązkowy punkt wśród toskańskich smaków. Wina chianti, brunello di Montalcino czy vino nobile di Montepulciano zdobyły zasłużone uznanie na całym świecie. Kuchnia Toskanii, z jej prostymi potrawami, jak np. befsztyk wołowy z kością – bistecca alla fiorentina– czy też gęsta zupa fasolowa – ribollita, uosabia ducha włoskiej gościnności.
Zwiedzanie lokalnych rynków w Umbrii i Toskanii stanowi nieodłączny element kulinarnych podróży. To tutaj, pośród kolorowych straganów, można odkryć świeżość i różnorodność lokalnych produktów. Warto także wziąć udział w festiwalach jedzenia lub zainwestować w lekcje gotowania, które są fantastycznym doświadczeniem.
Żyć lokalnie
Podróż przez serce Włoch, Umbrię i Toskanię, to odkrywanie nie tylko pocztówkowych krajobrazów i wybornych smaków, lecz także zwyczajnego życia. Zagłębianie się w codzienność, bogate tradycje i obrzędy lokalnych wspólnot pozwala zrozumieć duszę tych wspaniałych regionów.
W miasteczkach życie toczy się wokół głównych placów, gdzie mieszkańcy i turyści zbierają się, aby wspólnie celebrować zakończenie dnia. Wieczory to czas na tradycyjny spacer – la passeggiata. Ludzie wychodzą z domów, żeby porozmawiać, nadrobić towarzyskie zaległości, wypić kawę, kieliszek wina lub zjeść gelato (lody).
W Umbrii i Toskanii tradycje kulinarne przekazuje się z pokolenia na pokolenie, a rodzinne przepisy są pilnie strzeżone. Każda okazja jest dobra, aby świętować. Nawet przygotowanie makaronu passatelli czy pieczenie kruchych ciasteczek cantuccini (cantucci) z migdałami! Gromadzi się wówczas spontanicznie rodzina i przyjaciele. W tych regionach kuchnia to coś więcej niż jedzenie, to sposób na zachowanie dziedzictwa i budowanie relacji.
Rzemiosło artystyczne, od ceramiki po tkactwo, również odgrywa tutaj ważną rolę. Targi rzemieślnicze, takie jak te w Deruta w Umbrii czy Montelupo Fiorentino w Toskanii, świadczą o bogatej tradycji lokalnego rękodzieła.
Czy w Umbrii i Toskanii jest jeszcze coś do odkrycia?
Mimo swojej dużej popularności te dwa regiony Włoch wciąż kryją miejsca oraz doświadczenia, które można uznać za nieodkryte klejnoty. Zachwycają one swoją autentycznością i niezmiennym pięknem.
Toskania, z jej rozległymi winnicami, gajami oliwnymi i historycznymi miejscowościami, stanowi świadectwo harmonii między człowiekiem a naturą. Ta ziemia inspiruje (i to nie tylko artystów!). Są miasta, jak choćby Florencja, Siena czy Pienza, gdzie sztuka renesansu wciąż żyje na ulicach, w muzeach i kościołach. Ale Toskania to także mniej znane miejscowości, które oferują równie bogate doświadczenia kulturowe, i to w dodatku bez tłumów turystów. Jest ich naprawdę wiele, a w ich odkrywaniu może pomóc lista najpiękniejszych włoskich wiosek, noszących zaszczytny tytuł „I Borghi più belli d’Italia” (www.borghipiubelliditalia.it).
Z kolei Umbria zachwyca swoją spokojniejszą, bardziej introspektywną naturą. Jest to region, gdzie czas płynie inaczej, a życie zdaje się toczyć zgodnie z rytmem przyrody. Asyż, Gubbio czy Orvieto to miasta, które zachęcają do zatrzymania i refleksji. Dzieje się tak nie tylko przez ich wielkie bogactwo duchowe, lecz także przez otaczające je środowisko naturalne.
Podróżując po Toskanii i Umbrii, trudno nie ulec ich urokowi. Te regiony uczą nas doceniania piękna życia, nawet w jego najprostszych formach. Stanowią one inspirację zarówno dla artystów, poetów, pisarzy czy dziennikarzy, jak i każdego, kto szuka magicznego miejsca, gdzie historia, kultura i natura tworzą nierozerwalną całość.
