JUSTYNA BURZYNSKI

www.berlinsko.com

W 1793 r. na Bramie Brandenburskiej ustawiono figurę kwadrygi, którą powozi bogini zwycięstwa Wiktoria

<< Berlin to kosmopolityczna metropolia z bogatą ofertą kulturalno-turystyczną. Miasto naznaczone jest burzliwą historią, której ślady możemy odnaleźć po dziś dzień. Stare miesza się tu z nowoczesnym w niezwykłej formie, czyniąc Berlin jedną z ciekawszych stolic europejskich. To samo tyczy się zresztą całej gościnnej i pełnej różnorodnych atrakcji Brandenburgii. >>

Ze względu na niewielką odległość od Polski Berlin jest idealnym celem weekendowych wyjazdów. Warto jednak zatrzymać się tutaj nieco dłużej i rozciągnąć plan zwiedzania także na otaczającą stolicę Niemiec Brandenburgię. Ten wyjątkowo malowniczy kraj związkowy, usytuowany pomiędzy rzekami Łabą, Sprewą, Hawelą i Odrą, wciąż pozostaje dla wielu nieodkryty. Czas to zmienić! Bogactwo natury tego regionu gwarantuje moc wrażeń miłośnikom turystyki rowerowej, wodnej czy pieszej. Rozbudowana baza noclegowo-gastronomiczna czyni z Brandenburgii doskonały cel wycieczek rodzinnych lub w gronie znajomych.

To jeden z trzech niemieckich landów (obok Meklemburgii-Pomorza Przedniego i Saksonii) graniczących z Polską. Po obu stronach Odry dużą uwagę przywiązuje się do wspólnych projektów turystycznych i ich promocji, rozwoju połączeń komunikacyjnych i wymiany doświadczeń. Dzięki temu w brandenburskich miastach i gminach nierzadko natkniemy się na polskojęzyczne tablice informacyjne, foldery, mapy czy nawet audioprzewodniki.

W Schloss Charlottenburg znajdowała się słynna Bursztynowa Komnata, wykonana na zamówienie Fryderyka I

BERLIN

 

Gmach parlamentu Rzeszy (Reichstag)

Reichstag to siedziba niemieckiego parlamentu (Bundestagu), obradującego od 1991 r. ponownie w Berlinie. Jest symbolem stolicy Niemiec. Gmach ten swoją popularność zawdzięcza nie tylko wydarzeniom historycznym, które się z nim wiążą, ale również oryginalnej architekturze. Na dachu budynku znajduje się charakterystyczna przeszklona kopuła (Kuppel) będąca fantastycznym punktem widokowym na miasto. Jej projekt został wyłoniony w konkursie ogłoszonym po zjednoczeniu Niemiec w październiku 1990 r. Stanowi wynik prac zespołu z biura Foster + Partners na czele z samym Normanem Fosterem, światowej sławy brytyjskim architektem, który w Berlinie zaprojektował też Bibliotekę Filologiczną (Philologische Bibliothek) na Wolnym Uniwersytecie Berlińskim (Freie Universität Berlin). W zmodernizowanym do 1999 r. według jego koncepcji gmachu Reichstagu neorenesansowe pozostały tylko elewacje. Przeszklona nowoczesna kopuła o średnicy 40 i wysokości 23 m góruje nad salą obrad. Została zaprojektowana tak, aby zapewnić parlamentarzystom stały dopływ naturalnego światła w ciągu dnia. W jej środku zamontowano 230-metrowy spiralny chodnik prowadzący na taras widokowy, który znajduje się na szczycie. Do kopuły Reichstagu można wejść jedynie po uprzedniej rejestracji za pomocą formularza online dostępnego na stronie Bundestagu.

Brama Brandenburska (Brandenburger Tor)

Ta ukończona w 1791 r., powstała z inicjatywy króla pruskiego i elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma II (1744–1797), brama wjazdowa do Berlina nazywana była niegdyś Bramą Pokoju. Dziś stanowi symbol zjednoczonych Niemiec. Dawniej uważano, że kobieca postać na imponującej kwadrydze to Eirene (grecka bogini pokoju) lub Nike (grecka bogini zwycięstwa), obecnie najczęściej wskazuje się na Wiktorię (rzymską boginię zwycięstwa). Reliefy na attyce i filarach przedstawiają sceny mitologiczne, a potężne posągi po bokach to Mars (rzymski bóg wojny) i Minerwa (rzymska bogini mądrości i wojny). Historia Bramy Brandenburskiej jest burzliwa: maszerowały przez nią bojówki SA po dojściu Hitlera do władzy w styczniu 1933 r.; stała się ikoną zwycięstwa nad faszyzmem po zdobyciu Berlina w maju 1945 r.; w sierpniu 1961 r. tuż obok postawiono pierwszy odcinek Muru Berlińskiego. Dziś przyciąga turystów z całego świata, którzy chętnie fotografują się na jej tle, stojąc na Pariser Platz i mając za sobą najbardziej znaną ulicę Berlina – Unter den Linden, czyli Aleję pod Lipami.

Pomnik Pomordowanych Żydów Europy (Holocaust-Mahnmal)

Tuż przy Bramie Brandenburskiej powstało poruszające i nietuzinkowe miejsce pamięci. Planując wycieczkę po Berlinie, warto uwzględnić czas na zatrzymanie się przy tym pomniku, wybudowanym w latach 2003–2005 z inicjatywy obywatelskiej. Stanowi on hołd złożony przez Niemców blisko 6 mln ofiar Holokaustu. Pomnik Pomordowanych Żydów Europy (Denkmal für die ermordeten Juden Europas) składa się z 2711 betonowych bloków, po jednym na każdą stronę Talmudu, rozmieszczonych na powierzchni 19 tys. m². Łączny koszt jego budowy wyniósł ok. 25 mln euro. Pomnik celowo został zaprojektowany tak, żeby odwiedzający czuli się w nim nieswojo. Poruszanie się pomiędzy blokami przypomina błądzenie w labiryncie. Według amerykańskiego architekta Petera Eisenmana, twórcy pomnika, miał on przedstawiać uporządkowany system, nad którym przestał panować ludzki rozum. Część składową całego obiektu stanowi również podziemne centrum informacyjne z muzeum (Izbą Pamięci) z salami wystawowymi i księgarnią.

Plac Poczdamski (Potsdamer Platz)

Zaraz za Pomnikiem Pomordowanych Żydów Europy biegnie trasa wzdłuż Tiergarten (jednego z największych parków w Niemczech o powierzchni 2,1 km²) aż do placu Poczdamskiego (Potsdamer Platz). Ten jeden z najbardziej ruchliwych punktów miasta został doszczętnie zniszczony podczas II wojny światowej, a przez kolejne dziesięciolecia pozostawał niezagospodarowany, podzielony na dwie części przez Mur Berliński (jego symboliczne pozostałości znajdują się w centralnym miejscu placu). W ostatnich latach udało się go odbudować i obecnie stanowi żywą tkankę Berlina z ciekawymi przykładami nowoczesnej architektury. Na placu wyrosły drapacze chmur – budynek Sony Center, wieżowiec Daimler, 101-metrowa Kollhoff-Tower z panoramą widokową (Panoramapunkt) i kawiarnią ulokowaną na 24. piętrze. W pobliżu usytuowanych jest wiele atrakcji przyciągających turystów, w tym m.in. Muzeum Filmu i Telewizji (Deutsche Kinemathek), Kulturforum, Galeria Malarstwa (Gemäldegalerie), Filharmonia Berlińska (Berliner Philharmonie), Nowa Galeria Narodowa (Neue Nationalgalerie), Muzeum im. Martina Gropiusa (Gropius Bau) czy Muzeum „Topografia Terroru” (Topographie des Terrors). Goście przybywający do stolicy Niemiec udają się także chętnie na zakupy do Potsdamer Platz Arkaden i Mall of Berlin.

Belvedere Pfingstberg miał być według planów króla Fryderyka Wilhelma IV (1795–1861) ogromnym założeniem

Wyspa Muzeów (Museumsinsel)

Figurująca od 1999 r. na Liście Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO Wyspa Muzeów to unikatowa enklawa sztuki i historii. W południowej części Spreeinsel leżało niegdyś miasto Cölln (Kölln), które wraz z pierwotnym Berlinem (Alt-Berlin) dało w 1709 r. początek dzisiejszej stolicy Niemiec. Profesjonalnie zorganizowany zespół obiektów wystawowych powstał na rozkaz króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III (1770–1840). Jego celem było udostępnienie szerszej publiczności cennych zbiorów sztuki. W ciągu XIX w. otwarto kolejno: Stare Muzeum (Altes Museum), pierwszą publiczną placówkę muzealną w Prusach (do 1845 r. – Muzeum Królewskie), następnie Nowe Muzeum (Neues Museum), Starą Galerię Narodową (Alte Nationalgalerie), potem na początku kolejnego stulecia – Muzeum Cesarza Fryderyka, dzisiejsze Muzeum im. Bodego (Bode-Museum), i w 1930 r. Muzeum Pergamońskie (Pergamonmuseum). Wszystkie są nadal dostępne dla zwiedzających. Warto odwiedzić szczególnie muzea Pergamońskie i Nowe, prezentujące kolekcje bezcennych eksponatów, m.in. zrekonstruowany ołtarz z Pergamonu i popiersie królowej Nefretete (Nefertiti). Nieopodal Museumsinsel znajduje się odbudowany Zamek Berliński (Berliner Schloss) z Forum Humboldta, który powstał w celu przywrócenia historycznego wizerunku Berlina.

Checkpoint Charlie

Dawne przejście graniczne między strefami okupacyjnymi Berlina z okresu zimnej wojny to dziś miejsce, w którym turyści z całego świata chętnie wykonują pamiątkowe zdjęcia. Symboliczna budka, stojąca na środku turystycznej Friedrichstaße, różni się dziś nieco od tego, jak wyglądała dawniej. Zmieniła też swoją rolę – z punktu kontroli paszportów na granicy NRD i Berlina Zachodniego zamieniła się w czołową atrakcję turystyczną miasta. Wciąż jednak można w niej nabyć stempel kontroli granicznej z wybranej strefy okupacyjnej. Zaraz obok znajduje się tablica ze słynnym napisem: You are leaving the American sector („Opuszczasz sektor amerykański”). Przy Checkpoint Charlie działa Muzeum Muru Berlińskiego (Mauermuseum Haus am Checkpoint Charlie), prezentujące jego historię oraz upamiętniające ofiary dawnego reżimu wschodnioniemieckiego.

Plac Aleksandra (Alexanderplatz)

Olbrzymi plac rozdzielony estakadą kolejki miejskiej (S-Bahn) z górującą nad nim Berlińską Wieżą Telewizyjną (Berliner Fernsehturm) jest najbardziej charakterystycznym punktem wschodniej części miasta. Wieża żartobliwie nazywana jest Telespargel („teleszparag”). Jest ona najwyższym budynkiem w Niemczech (ma 368 m) i doskonałym punktem orientacyjnym, kiedy spacerujemy po mieście – po prostu nie da się jej przeoczyć. Jak dostać się na samą górę? Winda ruszająca z betonowej podstawy dociera do podniebnej, obrotowej restauracji „Sphere” lub na taras widokowy (na wysokości 203 m n.p.m.), które są zlokalizowane w metalowej, obrotowej kuli (jeden obrót trwa ok. 30 min.). Przy dobrej pogodzie można stąd niczym z lotu ptaka podziwiać stolicę Niemiec, a także dojrzeć miejsca oddalone nawet o 40 km od Berliner Fernsehturm. Na placu Aleksandra i w jego najbliższej okolicy mieszczą się jeszcze inne atrakcje: Zegar czasu światowego Urania (Urania-Weltzeituhr), Kościół Mariacki (Marienkirche), Czerwony Ratusz (Rotes Rathaus), fontanna Neptuna (Neptunbrunnen), AquaDom, Muzeum NRD (DDR Museum) oraz dzielnica Nikolaiviertel.

Pałac Charlottenburg

Królowa Zofia Charlotta (1668–1705) otrzymała w 1699 r. od swojego męża elektora Brandenburgii Fryderyka III Hohenzollerna (późniejszego Fryderyka I, pierwszego króla Prus) pałac letni będący do dziś jednym z najpiękniejszych w Berlinie. Po tym jak małżonka przedwcześnie zmarła (nie było jej dane zbyt długo nacieszyć się prezentem), władca nazwał tę wspaniałą rezydencję na jej cześć Charlottenburgiem. Kompleks pałacowo-parkowy powstał według pierwotnych planów Johanna Arnolda Neringa i Martina Grünberga, ale wielokrotnie był rozbudowywany i modyfikowany. Powiększony w XVIII i XIX w. stał się letnią siedzibą królów Prus. W pracach nad rozbudową i upiększeniem kompleksu uczestniczyli znani wówczas architekci – Johann Friedrich Nilsson Eosander (Eosander von Göthe), Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff i Carl Gotthard Langhans. Dzisiejszy wygląd rezydencji jest efektem powojennej rekonstrukcji. Dominuje styl barokowy i rokoko. Najstarsza jest część centralna, otaczająca dziedziniec wejściowy. Już przez bramę wjazdową widać trójkątny fronton z wznoszącą się nad nim zieloną kopułą na tamburze. Na środku dziedzińca stoi wykonany w latach 1696–1700 przez gdańskiego rzeźbiarza i architekta Andreasa Schlütera konny pomnik Wielkiego Elektora – Fryderyka Wilhelma I (1620–1688). Za pałacem, wzdłuż Sprewy, ciągnie się 55-hektarowy park (Schloßpark Charlottenburg), poprzecinany kanałami i sztucznymi stawami. Z centrum prowadzi tu przelotowa Straße des 17. Juni i dalej Otto-Suhr-Allee.

Ku’damm i KaDeWe

Kurfürstendamm (czyli Grobla Elektorska), potocznie nazywana Ku’damm, to najbardziej popularna ulica zakupowa Berlina, położona w zachodniej części miasta. W promenadę handlową Ku’damm zaczęła przekształcać się na przełomie XIX i XX w. W złotych latach 20. było to ulubione miejsce spotkań artystów i intelektualistów – działały tutaj liczne kawiarnie i nocne kluby, np. słynna „Café Einstein” pod numerem 58. Obecnie przy rozległej alei ciągną się rzędy odbudowanych po wojnie kamienic. Ulokowały się w nich luksusowe butiki, banki, kawiarnie i punkty usługowe. W małych przylegających do Ku’damm uliczkach, m.in. Fasanenstraße, można się schować przed zgiełkiem głównej ulicy i odpocząć w spokoju przy kawie. Główne atrakcje okolicy to: Kościół Pamięci Cesarza Wilhelma (Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche), berlińskie zoo (Zoologischer Garten Berlin), Europa-Center oraz znany dom towarowy – Kaufhaus des Westens, czyli w skrócie KaDeWe (Tauentzienstraße 21–24). Luksusowa galeria handlowa przez lata była symbolem zachodniego dobrobytu (porównywana jest często do Galeries Lafayette w Paryżu). Wewnątrz znajdują się butiki niemal wszystkich najważniejszych marek modowych świata. Warto wybrać się na ostatnie piętro KaDeWe, aby spróbować wyszukanych dań oferowanych przez tutejsze restauracje.

 

BRANDENBURGIA

 

Brandenburskie pałace i ogrody

 

O liczne pałace i zespoły parkowe powstałe w latach 1730–1916 w Poczdamie i Berlinie troszczy się Fundacja Pruskie Pałace i Ogrody Berlin-Brandenburgia (Stiftung Preußische Schlösser und Gärten Berlin-Brandenbur – SPSG). Pod jej opiekuńczymi skrzydłami znalazły się warte odwiedzenia dawne rezydencje, ogrody i parki należące niegdyś do władców Prus i Brandenburgii, wpisane w latach 90. XX w. na Listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. Do najznamienitszych i najchętniej odwiedzanych obiektów należą m.in. rajskie kompleksy Sanssouci (tzw. pruska Arkadia, Paradiesgärtlein), Pawia Wyspa (Pfaueninsel) na Haweli (leżąca na terenie Berlina), pałac Cecilienhof (Schloss Cecilienhof) oraz barokowy pałac i park Sacrow (Schloss Sacrow). Na zwiedzanie każdego z tych miejsc warto zaplanować przynajmniej jeden dzień, gdyż są one rozbudowane i oferują wiele atrakcji towarzyszących. Dodatkowo na berlińską Pawią Wyspę można się dostać tylko promem lub w inny sposób drogą wodną (kajakiem, łódką, fregatą Royal Louise). Na jej terenie dozwolony jest jedynie ruch pieszy. Zakazano nawet poruszania się rowerem. Latem to doskonałe miejsce na rodzinny piknik nad wodą, w cieniu znajdujących się tu pięknych dębów.

Łodzią po Brandenburgii

Aby w nietypowy sposób odkryć Brandenburgię, wystarczy przerzucić się z samochodu na łódkę. Bogatą ofertę czarterową przygotowała m.in. firma Kuhnle-Tours. Na terenie landu udostępnia ona różne rodzaje jednostek pływających w portach w Zehdenick, Fürstenberg/Havel i Zeuthen. Wypożyczając daną łódź, najlepiej zaplanować trasę z punktu A do B, z inną bazą startową i metą (one way), aby lepiej wykorzystać czas urlopowy i nie powtarzać tych samych odcinków w ramach jednego rejsu. Jeśli nie chcemy spać na łódce, możemy zatrzymać się na kempingu lub „na dziko”. Wiele propozycji malowniczych tras rejsów znajdziemy na stronie internetowej firmy. W Kuhnle-Tours do dyspozycji klientów oddano łodzie dla rodzin, imprezowe, z sauną, jachty motorowe oraz żaglowe i inne – w sumie 26 różnych typów jednostek pływających dostosowanych do indywidualnych potrzeb i preferencji wypożyczających. Czy wymagany jest patent żeglarski albo motorowodny? Na większości akwenów w Brandenburgii nie będzie on nam potrzebny.

Uckermark – Toskania Północy

Uckermark to idylliczna kraina Brandenburgii położona na północ od Berlina, z polsko-niemieckim obszarem transgranicznym wzdłuż Odry. Teren ten ma niewielką gęstość zaludnienia (39 osób/km²), charakteryzuje się dużym zalesieniem i wysoką liczbą zbiorników wodnych. Ponad połowę regionu Uckermark zajmują obszary chronione. Broszura informacyjna wydana przez tmu Tourismus Marketing Uckermark zachwala tutejsze czyste jeziora, leśne bagna, nietknięte łęgi nadrzeczne oraz rzadkie gatunki roślin i zwierząt. Więcej użytecznych folderów, map i ulotek, a także literatury specjalistycznej, suwenirów i pocztówek znajdziemy właśnie na stronie i w sklepie internetowym tej organizacji. Uckermark to strzał w dziesiątkę, jeśli chcemy pobyć w bliskim kontakcie z naturą, aktywnie spędzić czas (możliwość zorganizowania rejsów, wycieczek rowerowych, wypraw konnych, spacerów krajobrazowych) lub posmakować regionalnej ekokuchni. Wiele gospodarstw rolnych sprzedaje bezpośrednio swoje produkty turystom odwiedzającym tę tzw. Toskanię Północy. W Uckermark warto spróbować tutejszych warzyw i owoców, soków, nektarów, win, wędzonych ryb, specjałów mięsnych i tłoczonych olejów.

TERMY W TEMPLINIE

Termy w Templinie (NaturThermeTemplin), malowniczym 16-tysięcznym miasteczku, to miejsce błogiego relaksu i udanej zabawy dla całej rodziny. Wyprawa na północ Berlina do obchodzącego właśnie 20-lecie istnienia tego tzw. małego morza w Uckermark to prawdziwy strzał w dziesiątkę! W kompleksie templińskich term zarówno mali, jak i więksi goście znajdą coś dla siebie. Na terenie obiektu mieszczą się m.in. basen z falami, zewnętrzne solanki termalne, wodospad, grota solna, gejzer, zjeżdżalnie, sauny, hydromasaże. Wizyta w solance z jodem, która ma liczne właściwości lecznicze, pomoże złagodzić choroby dróg oddechowych, skóry, kości i stawów. Jeśli same termy nam nie wystarczą, można pokusić się o dodatkowe zabiegi wellness, np. masaże, specjalne kąpiele (w mleku końskim, piwie czy kwiatach), orientalne obrzędy pielęgnujące (w łaźniach błotnej i tureckiej – Rasul i Hamam), dryfowanie z muzyką (Aqua Musicale), ceremonie odprężające, kuracje borowinowe, z algami, olejkiem z wiesiołka, ajuwerdyjskie czy kosmetyczne. Templińskie termy posiadają również rozbudowany pakiet usług terapeutycznych. Niektóre z nich mogą być wykonane jedynie na podstawie skierowania lekarskiego. W Templinie warto pozostać nieco dłużej i oprócz wizyty w NaturThermeTemplin pospacerować po historycznym centrum miasteczka (Altstadt), gdzie znajdują się liczne atrakcje: barokowy ratusz i rynek (Rathaus, Am Markt), mury miejskie i brama miasta (Berliner Tor), Kościół św. Marii Magdaleny (Sankt-Maria-Magdalena-Kirche) czy Akzisehaus – zabytkowy budynek z 1768 r. Templin i okolice są idealne na wycieczki rowerowe i wędrówki piesze. Malownicze ścieżki prowadzą wzdłuż jezior i poprzez lasy.

Poczdam

Miejscowość, promująca się jako „miasto zamków i ogrodów” lub „Wersal Północy”, swój urok i znaczenie zawdzięcza przede wszystkim królowi Fryderykowi II Wielkiemu, który w 1744 r. kazał zbudować tu letnią rezydencję – Sanssouci. Faktycznie, Poczdam (Potsdam) szczyci się największą liczbą pałaców na jednego mieszkańca. Jego nazwa pochodzi od starej słowiańskiej osady Poztupimi, czyli po polsku „pod dębami”. Poczdam jest również stolicą Brandenburgii i największym miastem całego kraju związkowego (ma 180 tys. mieszkańców). Malowniczo położony w środkowym biegu rzeki Haweli, otoczony lasami oraz jeziorami, z których największe to Templiner See i Schwielowsee. Poczdam stanowi także ważny ośrodek kulturowy i akademicki. W mieście działają uczelnie wyższe, w tym Uniwersytet Poczdamski (Universität Potsdam), Uniwersytet Nauk Stosowanych (Fachhochschule Potsdam), SUNY Potsdam – The State University of New York at Potsdam, Uniwersytet Filmowy im. Konrada Wolfa w Babelsbergu (Filmuniversität Babelsberg Konrad Wolf) oraz ponad 30 instytutów badawczych. W Poczdamie znajduje się 16 pałaców i 3 historyczne kompleksy parkowe służące niegdyś władcom Prus. Będąc tutaj, nie można pominąć wspaniałego zespołu pałacowo-parkowego Sanssouci, kompleksu Babelsberg, pałacu Sacrow, Nowego Ogrodu (Neuer Garten), neorenesansowego belwederu na wzgórzu Pfingstberg (Belvedere auf dem Pfingstberg), Dzielnicy Holenderskiej (Holländisches Viertel) i zabytkowego centrum Starego Miasta (Innenstadt lub Altstadt). Osobną atrakcję stanowi Park Filmowy Babelsberg (Filmpark Babelsberg). Na jego terenie zgromadzono m.in. oryginalne dekoracje z filmów kręconych w Studiu Babelsberg, nazywanym niemieckim Hollywood. To najstarsze na świecie studio filmowe. Pierwszą produkcją, która w nim powstała, był pełnometrażowy film niemy Taniec umarłych (Der Totentanz) z 1912 r. Do najważniejszych dzieł nakręconych w Babelsbergu można zaliczyć Pianistę, Walkirię, Bękartów Wojny, Grand Budapest Hotel, Obrońców Skarbów, Most Szpiegów, a także serial Homeland. Odwiedzając Poczdam, warto poświęcić choć chwilę na zwiedzenie wystawy Konferencja Poczdamska 1945 – Reorganizacja ŚwiataPotsdamer Konferenz 1945 – Die Neuordnung der Welt) prezentowanej w pałacu Cecilienhof, która potrwa do końca października 2021 r. Spacerując w okolicy Alter Markt, należy również zajrzeć do barokowego Pałacu Barberini (Palais Barberini, Palast Barberini). Od 2017 r. działa w nim muzeum sztuki (Museum Barberini). Zbiory zebrane w tej interesującej placówce należą do Hassa Plattnera, berlińskiego przedsiębiorcy, miliardera i mecenasa sztuki, kultury i nauki. Pośród ponad 100 obrazów ok. 80 artystów możemy podziwiać m.in. dzieła impresjonistów i przedstawicieli amerykańskiego oraz klasycznego modernizmu.

Wschodnioniemiecki Ogród Różany

Ogród Różany (Rosengarten Forst) powstał w 1913 r., a rok później został przemianowany na Wschodnioniemiecki Ogród Różany (Ostdeutscher Rosengarten Forst). Po II wojnie światowej przeszedł szereg prac konserwatorsko-renowacyjnych. Dziś przyciąga rocznie rzesze odwiedzających, którzy zachwycają się uniwersalną kompozycją sztuki ogrodowej i architektury krajobrazu oraz wielkim bogactwem roślinności. Na powierzchni ponad 17 ha znajdują się dziesiątki tysięcy róż w prawie tysiącu odmian. Zwiedzający mogą podziwiać również rododendrony, dalie, słoneczniki, iglaki i drzewa liściaste, a także botaniczne okazy takie jak róża czarna noria czy zielona róża viridiflora. Park składa się z trzech głównych obszarów historycznych: Rosenparku (z elementami secesyjnymi, tańczącymi fontannami i obszarami tematycznymi), Wehrinselparku (w stylu angielskim, z interesującym drzewostanem) i Reisigwehrinsel (wysepki idealnej do odpoczynku w cieniu wiekowych drzew). Oferta turystyczna ogrodu w Forst (Lausitz) jest bardzo rozbudowana – dla gości przygotowane są np. pokazy róż, iluminacje świetlne, prezentacje nowych odmian kwiatów, koncerty, wystawy, seminaria, specjalny program dla najmłodszych i wiele innych atrakcji.

Frankfurt nad Odrą

Frankfurt nad Odrą, niem. Frankfurt (Oder), graniczy z polskimi Słubicami (do 1945 r. stanowiącymi jego prawobrzeżną część), z którymi tworzy aglomerację transgraniczną liczącą ok. 75 tys. mieszkańców. Te dwa leżące naprzeciw siebie miasta łączy nie tylko most z przejściem granicznym. Mają za sobą wspólną historię, związaną ze znaczącym hanzeatyckim ośrodkiem kupieckim i akademickim we wschodniej Brandenburgii. Dzisiaj w tym tzw. Europejskim Dwumieście odbywają się liczne polsko-niemieckie imprezy kulturalne, rozwija się też ścisła współpraca ekspertów z obu krajów w wielu sektorach, choćby opieki zdrowotnej czy energetycznym. Do najważniejszych punktów turystycznej wycieczki po tej interesującej aglomeracji transgranicznej należą: Kościół Mariacki (Marienkirche), Hala Koncertowa im. Carla Philippa Emanuela Bacha (Konzerthalle Carl Philipp Emanuel Bach), Muzeum Kleista (Kleist-Museum), Muzeum Viadrina – Dom Junkrów (Junkerhaus), Brandenburskie Muzeum Sztuki Współczesnej (Brandenburgisches Landesmuseum für Moderne Kunst – BLMK), Kościół św. Gertrudy (Sankt-Gertraud-Kirche), Kaplica Zbawiciela (Heilandskapelle), osiedle ogrodowe Paulinenhof, Kino Piast z 1924 r. w centrum Słubic, zaprojektowane przez berlińskiego architekta Augusta Rebigera, cmentarz żydowski przy ul. Transportowej, dawny kompleks przemysłowy Gersterberger Höfe, Fischerstraße w dzielnicy Gubener Vorstadt, Kościół Pokoju (Friedenskirche) oraz Planetarium. We Frankfurcie znajduje się także szkoła wyższa – Uniwersytet Europejski Viadrina (Europa-Universität Viadrina). Ukoronowaniem spaceru po obu miastach nad Odrą może być wizyta w powstałej w 1967 r. „Cukierni Szczerbińscy”, oferującej m.in. lody własnej produkcji. Przed podróżą w te strony warto zajrzeć do kalendarza imprez kulturalnych lokalnej organizacji turystycznej, aby nie przegapić ciekawych koncertów, festiwali i innych zaplanowanych wydarzeń.

Chociebuż

Cottbus, czyli po polsku Chociebuż, naprawdę może zaskoczyć! To drugie co do wielkości (po Poczdamie) miasto w Brandenburgii i ważny ośrodek kultury Dolnych Łużyc. Niegdyś mieszkali tu Serbołużyczanie (Łużyczanie), wywodzący się z plemion słowiańskich. O ich tradycjach, języku, strojach i kulturze dowiemy się w wielu punktach Cottbus. Działają tutaj Dolnołużyckie Gimnazjum (Niedersorbische Gymnasium) i Uniwersytet Ludowy (Volkshochschule) oraz Muzeum Łużyckie (Wendisches Museum/Serbski Muzej). Oferta edukacyjna miasta nad Sprewą jest bardzo bogata. Znajdują się tu Brandenburski Uniwersytet Techniczny (Brandenburgische Technische Universität – BTU) i Wyższa Szkoła Łużycka (Hochschule Lausitz). W 100-tysięcznym Chociebużu goście mają co zwiedzać. Na pewno warto zobaczyć Stare Miasto (Altmarkt), 28-metrową Wieżę Grodzką (Spremberger Turm), Kościół św. Mikołaja (Oberkirche St. Nikolai), Park Goethego (Goethepark), a także park i pałac Branitz (Park und Schloss Branitz), 55-hektarowy Spreeauenpark oraz przejeżdżającą obok nich kolejkę wąskotorową (Parkeisenbahn Cottbus), która pokonuje trasę 3,2 km, łączącą ze sobą najważniejsze atrakcje turystyczne południowej części miasta. Inicjatorem wielu lokalnych przedsięwzięć z pogranicza kultury, biznesu i turystyki jest prężna miejska organizacja CMT Cottbus – Congress, Messe & Touristik, która przygotowuje wiele wydarzeń kulturalnych, kongresów, konferencji, szkoleń, imprez branżowych i edukacyjnych, a także oferuje pełny serwis turystyczny w regionie. Organizacją wycieczek po mieście, sprzedażą suwenirów i propozycjami spersonalizowanych rekomendacji spędzania wolnego czasu zajmuje się wchodzący w jej skład CottbusService. CMT Cottbus stoi też za przygotowaniem największych targów w Brandenburgii (Messe Cottbus).

SZPREWALD, NIEMIECKA WENECJA

Szprewald (Spreewald), zwany przez Łużyczan Błotami, kusi jednym z najpiękniejszych krajobrazów w Europie Środkowej. Swoje powstanie zawdzięcza ostatniemu zlodowaceniu. Topniejące i spływające masy lodowca uformowały bagnistą dolinę erozyjną. Tylko gdzieniegdzie rosły na suchym terenie drzewa liściaste z ich wielkimi rozgałęzieniami korzennymi. To właśnie te obszary stworzyły idealne środowisko dla rozwoju fauny i flory. Natrafić tu można było choćby na łosia, wilka, a nawet… diabła. Z tym ostatnim związane jest ludowe podanie, mówiące o powstaniu niemal 350 kanałów o łącznej długości 2 tys. km. Powiadano, iż taki wodny labirynt mógł stworzyć jedynie szatan. Ponoć on sam uprawiał ziemię, mając do pomocy dwa woły oraz pług. Czart nie odczuwał w ogóle zmęczenia. Swoim donośnym głosem rozkazywał zwierzętom pracować całymi dniami. Kiedy biedne stworzenia opadły w końcu z sił, diabeł zarzucił im, że są bardziej leniwe od jego babki. Woły nie wytrzymały już dłużej takiego poniżania i zrzuciły biesa z pługu w okolicach Peitz. Nie wiedząc jednak, w którym kierunku się udać, zdezorientowane zaczęły w szybkim tempie tworzyć w ziemi zygzakowate ścieżki. Dobiegły tak aż do Burgu, tworząc fascynujący krajobraz Sprewy (zwanej także niegdyś Szprewą lub Szprową, w języku niemieckim Spree, a po łużycku Sprjewją lub Sprowją). Rzeka ta, będąca lewym dopływem Haweli, płynie właśnie wyżłobionymi pługiem kanałami. Dziś można tutaj zdecydować się na dwugodzinną wycieczkę malowniczą drogą wodną. Podczas takiego spływu flisak, kierujący daną łodzią, opowiada ciekawostki o regionie i jego historii. Trasa wiedzie wzdłuż urokliwych wiosek, łąk i lasów.

Do najważniejszych centrów turystycznych Szprewaldu należą Lübbenau oraz Burg. Niemiecka Wenecja stanowi idealne miejsce na przejażdżki rowerowe, wędrówki piesze i spływy kajakowe. Odwiedzając ją, należy koniecznie skosztować ogórków, które przyrządza się tu na różne sposoby, a nawet robi się z nich choćby likier lub lody! Miłośnicy dwóch kółek z pewnością nie przegapią okazji przejechania się ok. 250-kilometrowym Szlakiem Ogórkowym (Gurken-Radweg).

Spacer w koronach drzew

Wyjątkowa ścieżka tematyczna „Baum & Zeit” („Drzewo i Czas”) pozwoli na obserwację świata z perspektywy ptaków. W Beelitz, gdzie ją stworzono, warto zostać nieco dłużej, bo jest to szczególne miejsce. Trasa spacerowa w koronach drzew (Baumkronenpfad) prowadzi ponad ruinami i terenem dawnego uzdrowiska „Alpenhaus” aż do 40-metrowej platformy widokowej. Całość udostępniono również dla osób z niepełnosprawnością – na wieżę można wjechać windą. Wędrówka po słynnym zakładzie leczniczym w Beelitz, wybudowanym według projektu, którego autorem był niemiecki architekt Heino Schmieden (1835–1913), możliwa jest jedynie z przewodnikiem (trwa ok. 1 godz.). Dodatkową atrakcję stanowi park leśny, który dawniej miał umożliwiać pacjentom kliniki kuracje na świeżym powietrzu. To właśnie z myślą o chorych na płuca i gruźlicę zaplanowano zespoły ogrodowe przy uzdrowisku, zintegrowane z częścią dziewiczego lasu sosnowego. W parku przygotowane są trzy trasy przystosowane do chodzenia boso, dzięki czemu kontakt z naturą będzie jeszcze bliższy i bardziej świadomy. Bilet do Barfußpark w Beelitz-Heilstätten warto połączyć ze wstępem na ścieżkę „Baum & Zeit”. Nie można też pominąć wizyty w tutejszym „Bistro am Baumkronenpfad” i w sezonie koniecznie należy spróbować regionalnego rarytasu – szparagów. Do Beelitz dotrzemy z Berlina pociągiem regionalnym w mniej więcej godzinę.

Szparagowa zagroda

W poszukiwaniu najlepszych szparagów w Brandenburgii zajrzeć trzeba do gospodarstwa Spargelhof Klaistow, usytuowanego ok. 3 km od ścieżki tematycznej „Baum & Zeit”. Historia tej rodzinnej firmy sięga 1990 r. Od początku związana jest z tzw. przejrzystym rolnictwem, czyli takim, któremu można się przyjrzeć z bliska. Gospodarstwo może pochwalić się obecnie imponującymi liczbami – dysponuje 800 ha ziemi przeznaczonej pod uprawę i aż 100 straganami na terenie Berlina i Brandenburgii. Spargelhof Klaistow to jeden z największych producentów szparagów w rejonie Beelitz. Uprawia się tutaj też truskawki, jagody, dynie oraz hoduje gęsi. Właściciele firmy (rodziny Buschmann i Winkelmann) zapraszają na swoją farmę, gdzie jest wiele do odkrycia. Gospodarze przygotowali dla gości doskonale wyposażony sklep rolny (najlepszej jakości produkty pochodzą bezpośrednio ze Spargelhof Klaistow lub od wyselekcjonowanych lokalnych dostawców), stodołę, plac zabaw i labirynt w polu kukurydzy, parking dla kamperów, wydarzenia okolicznościowe w sezonie, powstały z myślą o najmłodszych Kasper Theater oraz cykliczne targi staroci. Na miejscu można skorzystać z bogatej oferty gastronomicznej. Na odwiedzających farmę czekają bufet śniadaniowy, menu brunchowe, dania sezonowe na obiad i kolację, z regionalną specjalnością w postaci flammkuchen (tarty pieczonej w ogniu) z dynią. Najbliższa okolica Spargelhof Klaistow zachęca do dalszych eksploracji. W pobliżu znajduje się rezerwat dzikich zwierząt, park przygód z trasami do wspinania po drzewach, a także wiele innych naturalnych atrakcji.

Barnim

Region Barnim (Barnimer Land) gwarantuje wiele wrażeń kulturalno-przyrodniczych. Stolicą powiatu jest ponad 40-tysięczne miasto Eberswalde, które samo w sobie jest ciekawym przystankiem na mapie atrakcji Brandenburgii. Warto tutaj zajrzeć m.in. do Rodzinnego Parku Rozrywki Eberswalde (Familiengarten Eberswalde), założonego już w 1830 r. Leśnego Ogrodu Botanicznego (Forstbotanischer Garten), czy na basen rekreacyjny „baff” (Freizeitbad Eberswalde „baff”). W Niederfinow należy obejrzeć podnośnie statków – starą, uruchomioną w 1934 r. oraz nową, która ma zostać oddana do użytku w 2021 r. Różnicę poziomów pomiędzy Hawelą a Odrą (wynoszącą 36 m) można odczuć w czasie rejsu statkiem po kanale Finow, a także podczas rowerowej przejażdżki wzdłuż tych obu rzek, tzw. trasą brandenburską. Niedaleko od Niederfinow wznosi się dawne opactwo cystersów – Klasztor Chorin (Kloster Chorin). Warto go zwiedzić i zobaczyć, jak żyli i pracowali mnisi w XIII i XIV w. Jako ciekawostkę polecam… mówiące ławki. Opowiadają one (w językach niemieckim i angielskim) o tym gotyckim zespole klasztornym i zakonnikach. Zresztą w całym regionie natrafimy na wiele zabytkowych miasteczek, które zaskoczą nas swoim urokiem.

Ziemię Barnimską przecina wspomniany już kanał Finow, którego budowę rozpoczęto w 1605 r. Przeprawa tutejszą drogą wodną stanowi nie lada gratkę dla wielbicieli przygód – poza samym rejsem atrakcją są przede wszystkim ręcznie sterowane śluzy. Stacje postojowe znajdują się w miejscowościach Finowfurt, Niederfinow i Oderberg. Barnimer Land posiada rozbudowaną bazę noclegowo-gastronomiczną, która z pewnością ułatwi zaplanowanie wypoczynku rowerzystom, piechurom czy wodniakom. Słynie także z wielkiego bogactwa przyrody. Ciekawe propozycje z zakresu ekoturystyki stanowią: Park Regionalny Barnimer Feldmark (Regionalpark Barnimer Feldmark) z Rezerwatem Przyrody Gamengrund, jeziora Tiefer, Wandlitzsee i Wukensee, Park Krajobrazowy Barnim (Naturpark Barnim) oraz Rezerwat Biosfery UNESCO Schorfheide-Chorin (UNESCO-Biosphärenreservat Schorfheide-Chorin). Podobnie jak w całej Brandenburgii, również i tutaj znajduje się wiele zabytkowych miasteczek z zachowaną średniowieczną zabudową, m.in. Bernau bei Berlin. Do tego ostatniego dotrzemy ze stolicy Niemiec kolejką S-Bahn. Co roku, w drugim tygodniu czerwca, odbywa się w Bernau Święto Husytów (Hussitenfest), obchodzone dla uczczenia wydarzeń z 1432 r., kiedy to mieszkańcy miasta, jak sami mawiają, „piwem i breją” zwycięsko odparli atak husytów.

Cegielnia Mildenberg

Cegielnia Mildenberg (Ziegeleipark) w Zehdenick to doskonałe miejsce na rodzinną wyprawę. Znajduje się jedynie godzinę drogi na północ od Berlina, nad rzeką Hawelą. Można tu dojechać samochodem, pociągiem albo dopłynąć łódką. Na gości cegielni czeka Marina Alter Hafen z dobrą infrastrukturą turystyczną (czarter jachtów, sklep i butik, łazienki, kemping, stacja benzynowa, kapitanat portu, restauracja). Ziegeleipark oferuje wiele atrakcji, m.in. industrialne muzeum, ale osadzone w naturze, otoczone 40-hektarowym terenem, po którym zainteresowanych może oprowadzić lokalny przewodnik, interaktywną wystawę poświęconą produkcji cegieł, możliwość przejazdu kolejką, specjalnymi rowerami szynowymi, a także gokartami. Na miejscu znajdują się hale maszynowe z wypałowymi piecami pierścieniowymi czy maszynami parowymi. W dawnej cegielni nawet i dziś można stać się naocznym świadkiem tego, jak powstają cegły. Latem nad brzegiem Haweli warto urządzić sobie rodzinny piknik, przepłynąć się niewielkim promem linowym, skorzystać z placu zabaw i zajrzeć do minizoo, które jest usytuowane na terenie Ziegeleiparku.

***

Berlin i Brandenburgię zazwyczaj postrzegamy jako cele krótkich, jednodniowych lub co najwyżej weekendowych, wypadów, zwłaszcza gdy mieszkamy w zachodnich regionach naszego kraju. Z całą pewnością jednak warto poświęcić im więcej uwagi, gdyż oferują turystom naprawdę wiele wyjątkowych atrakcji. Bardzo szybko może okazać się, że nawet dwutygodniowy urlop jest za krótki, aby wszystko zobaczyć, poznać czy… posmakować.

 

INSPIRUJĄCE STRONY INTERNETOWE O BERLINIE I BRANDENBURGII

Poniżej przedstawiamy 12 adresów wybranych stron internetowych (w większości polskojęzycznych), które powinny odwiedzić wszystkie osoby planujące turystyczny wyjazd do Berlina i Brandenburgii. Zainteresowani znajdą tam aktualne, niezmiernie ważne i interesujące informacje dotyczące stolicy Niemiec i otaczającego ją kraju związkowego, mnóstwo cennych wiadomości i doskonałych inspiracji przed podróżą oraz praktyczne rady i wskazówki.

berlivery.de

berlin-przewodnicy.com

zoo-berlin.de/pl/

museumsportal-berlin.de/pl/

kuhnle-tours.pl

baumundzeit.de/polski/

pl.naturthermetemplin.com

barnimerland.de/pl/barnim.html

tourismus-ffo.de/pl/

cottbus-tourismus.de/pl/

visitberlin.de

brandenburg-tourism.com