Była córką kapitalisty, ale ignorowała świat pieniądza. Zauroczona Jarosławem Iwaszkiewiczem zerwała dla niego zaręczyny z księciem Radziwiłłem. I mimo przeciwności losu, niechęci rodziny przez blisko 60 lat była żoną pisarza, pierwszym czytelnikiem i krytykiem jego twórczości.
Anna Iwaszkiewicz z domu Lilpop kochała literaturę i poezję, a zwłaszcza twórczość Skriabina, Szekspira, Słowackiego, Wyspiańskiego i Mickiewicza. Kiedy usłyszała „o młodym, kameralnym poecie Iwaszkiewiczu, uchodźcy z Ukrainy. (…) Miała wielką ochotę go poznać.” Zafascynowana nim zerwała wieloletnie narzeczeństwo z księciem Krzysztofem Radziwiłłem. Zrobiła to wbrew woli rodziny i krytyce ze strony przyjaciół pisarza. Ojciec „był wściekły na córkę, że zamiast za księcia wyszła za mąż za głodomora, pederastę i w dodatku poetę”. Ich wspólne życie nie przypominało sielanki, ale spędziła u boku Iwaszkiewicza 57 lat. Urodziła mu dwie córki: Marię i Teresę. „Olśniewająca uroda, w gruncie rzeczy banalna, ale z tym tryskającym życiem wewnętrznym blaskiem na twarzy ciemnych oczu i jasnopopielatych blond włosów, która tak weszła w moje, życie, że potem już nic nie widziałem” – notował Jarosław w Dzienniku. Była najwierniejszym czytelnikiem i najzagorzalszym krytykiem jego twórczości. Jej walka z chorobą psychiczną zainspirowała Iwaszkiewicza do napisania „Matki Joanny od Aniołów”. Obdarzona nieprzeciętnym intelektem, intuicją estetyczną, ogarnięta pasją samorozwoju i doskonalenia pisała głównie do szuflady. Tłumaczyła prozę Prousta, powieści Verne’a i Alain-Fouriera, eseje Sartre’a, Gide’a, Saint-Exupéry’ego, Virginii Woolf. Własne eseje o literaturze publikowała w Wiadomościach Literackich pod pseudonimem Adam Podkowiński. Wydała tylko jedną książkę – pod koniec życia tomik szkiców Nasze zwierzęta (1978). Po jej śmierci opublikowano jej Szkice i wspomnienia (1987), Dzienniki i wspomnienia (2000) oraz tomy korespondencji z mężem Jarosławem. Dowodzą literackiego talentu i niezwykłej wrażliwości autorki, zdominowanej przez lata przez silną osobowość męża.
Jej historia to jedna z czterech opowieści o żonach słynnych pisarzy zebranych przez Radosława Romaniuka w książce „One. Kobiety, które kochały pisarzy” wydanej nakładem oficyny Wilk&Król. Obok Anny Iwaszkiewicz autor kreśli portrety: Zofii Tołstojowej, Maria Kasprowiczowej i Nadieżdy Mandelsztam. Udowadnia, że wszystkie były osobami nietuzinkowymi, wrażliwymi na sztukę, obdarzonymi pasją, mającymi własne zdanie i swoje ambicje. Pora, by wyszły z cienia.
„ONE. Kobiety, które kochały pisarzy”
Radosław Romaniuk
Wilk&Król Oficyna Wydawnicza
Cena: 44 zł
Informacji o książce udziela:
Monika Szwugier
Go Culture, ul. Rakowiecka 1/3/4, Warszawa
informacje@goculture.pl
tel. 790 765 640
projekt okładki: Kasia Jasińksa Gra-Fika
rysunki: Alicja Rose / www.alicjarose.com
