TOMASZ ŁADA
Szacuje się, iż w pierwszym półroczu 2023 r. Jamajkę odwiedziło ok. 2 mln osób, z czego 1/3 stanowią jednodniowi goście popularnych w tej części świata luksusowych statków pasażerskich. Oznacza to, że liczba turystów, których celem podróży był wyłącznie ten karaibski kraj, zbliżyła się w tym czasie do 1,5 mln. Minister turystyki Edmund Bartlett w swoim niedawnym wystąpieniu oszacował, że do końca br. Jamajkę odwiedzi 3,8 mln gości. Zazwyczaj trafne prognozy jego ministerstwa przewidują, że liczba ta osiągnie 5 mln w 2024 r. – dynamika wzrostu jest wręcz imponująca. Warto w tym miejscu dodać, iż populacja Jamajki wynosi 2,8 mln mieszkańców, a jej obszar nie przekracza 11 tys. km2, co można porównać z powierzchnią najmniejszego w Polsce województwa opolskiego (ok. 9,5 tys. km²). Skąd się biorą tak fenomenalne wyniki?
Osiągnięcia te są w dużej mierze zasługą rządzących, których działania dynamicznie stymulują rozwój rynku turystycznego. Atrakcyjne zachęty dla inwestorów, aktywna działalność promocyjna Ministerstwa Turystyki Jamajki na całym świecie, dynamiczny rozwój bazy noclegowej, wsparcie dla lokalnych firm z branży turystycznej i dbałość o wysoką jakość usług to niewątpliwe czynniki sukcesu polityki państwa. Nie byłby on jednak możliwy bez solidnych podstaw i fundamentów, które na przestrzeni wieków ukształtowali zwykli Jamajczycy oraz Matka Natura.
Do najbardziej cenionych przez turystów walorów Jamajki należą jej naturalne piękno, wyrazista kultura oraz zjednoczone społeczeństwo tworzone przez gościnnych, radosnych i oryginalnych mieszkańców. Jamajczycy sami w sobie stanowią jedną z największych atrakcji turystycznych swojego kraju.
Jamajczycy
Mieszkańcy wyspy są gościnni, życzliwi, otwarci i uprzejmi wobec turystów, czego z pewnością doświadczycie podczas zwiedzania. Pozdrowienia i wyrazy szacunku przybierają tutaj zróżnicowane i oryginalne formy. One Love, Respect, Bless, All right my friend, Whaa Gwan to tylko niektóre z licznego repertuaru serdeczności, jakie usłyszymy od wielu przypadkowo napotkanych ludzi każdego dnia. Jamajczyków cechuje wrodzony luz, naturalność i pogodne usposobienie, które bywają zaraźliwe nawet po krótkim przebywaniu w ich towarzystwie. Lubią podkreślać oni swoją indywidualność i wyjątkowość, cenią sobie godność osobistą oraz szacunek do siebie i innych ludzi. Jednocześnie spore zaskoczenie dla turystów może stanowić duża swoboda zachowania granicząca z beztroską, a w relacjach społecznych ich bezpośredniość i śmiałość nazywania rzeczy po imieniu. Kiedy na ulicy chcą zwrócić uwagę nieznajomego o niskim wzroście, powiedzą Hej, niski człowieku!, kiedy chodzi o osobę bez włosów, zawołają Hej, łysy!, a białego turystę nazwą zwrotem Hej, biały! – i nie ma w tym cienia negatywnego podtekstu, a jedynie praktyczna użyteczność, żeby nie było wątpliwości, do kogo się zwracają.
Jamajczycy kochają swoją Jamajkę, ich patriotyzm i miłość do własnego kraju są godne pozazdroszczenia. Co najważniejsze, nie ma to nic wspólnego ze szkodliwym nacjonalizmem lub rasizmem. Jamajczycy nie identyfikują Jamajki z własnym rządem, ustrojem politycznym i politykami czy systemem i kondycją gospodarczą. To dla nich piękno natury, tworzący ten karaibski kraj ludzie i ich osiągnięcia, relacje społeczne i tradycja. Przyglądając się jamajskiemu społeczeństwu, zauważymy, jak bardzo podkreśla ono swoją przynależność narodową poprzez eksponowanie symboli i barw narodowych w elementach garderoby, dekoracji mieszkań, samochodów, obiektów biznesowych i samorządowych. Jamajczycy uwielbiają być Jamajczykami i są dumni ze swojej kultury.
Kultura Jamajki
Jeden naród spośród wielu (po angielsku Out of Many, One People) – to motto zapisane w herbie Jamajki bardzo trafnie obrazuje genezę i definiuje kształt jamajskiej kultury i relacji społecznych. To wypadkowa tradycji pochodzących z różnych krajów afrykańskich, ale także kultury europejskiej przywiezionej tutaj w czasach niewolnictwa, najpierw przez najeźdźców hiszpańskich, a później przez Anglików. Niewolnicy sprowadzeni na wyspę reprezentowali odmienne tradycje i w ten sposób powstała społeczność zmuszona dzielić los pomimo kulturowych różnic. Po zniesieniu niewolnictwa ludzie ci stworzyli spójne społeczeństwo, nauczyli się żyć razem i tak powstała wyjątkowa kultura Jamajki, jednego narodu, który powstał z wielu innych. Warto dodać, iż rdzenni mieszkańcy wyspy zostali praktycznie całkowicie wytępieni przez kolonizatorów, a dzisiejsza Jamajka to niemal wyłącznie pokolenie niewolników oraz ich historycznych oprawców.
Jamajska kultura jest bardzo wyrazista, nadal żywotna, chętnie celebrowana i prezentowana turystom. Stanowi ona stały element życia społecznego i duchowego, przejawia się w wierzeniach, relacjach społecznych, obrzędach i rozrywce. Jej widoczne na pierwszy rzut oka elementy to zaplecione w dredloki włosy i kolorowe rastafariańskie czapki, identyfikacja z afrykańskimi przodkami i ich spuścizną. Mama Afrika to częsty slogan na Jamajce. Jamajczycy zazwyczaj używają w komunikacji lokalnego języka patois (patwa) – wywodzi się on z urzędowego angielskiego, do którego zostały dodane elementy afrykańskie i kreolskie. Afrykańskie wpływy można też zauważyć w przysłowiach i przypowieściach, modzie, ludowej mądrości, symbolach i rytuałach. Jamajkę zamieszkuje duża grupa wyznawców religii (dla niektórych jest to filozofia) Rastafari, która ma realny wpływ na współczesną kulturę.
Stereotypowo dość kontrowersyjny i znany na całym świecie element tutejszej kultury stanowi marihuana. Dla jednych to święte zioło, a dla innych popularna używka, część stosuje ją do duchowych rytuałów, pozostali jako rozrywkę. Faktem jest, iż marihuana na Jamajce jest powszechna, społecznie akceptowana i stanowi pewnego rodzaju atrakcję dla zagranicznych turystów.
Jednak najbardziej znany i doceniany na całym świecie element jamajskiej kultury stanowi muzyka. Odgrywa ona jedną z kluczowych ról w życiu społecznym mieszkańców, od wielu lat przechodzi dynamiczne zmiany i spójne ewolucje, tworząc różne gatunki, które wynikają z siebie nawzajem. To tutaj powstały mento, calypso, ska, rocksteady, wpisane w 2018 r. na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO reggae oraz najnowszy dancehall. Ten specyficzny żywiołowy taniec zdobywa przebojem coraz więcej tancerzy z całego świata i często jest celem ich podróży na Jamajkę.
Wśród rastafarian popularnością cieszy się muzyka afrykańskich bębnów, a w chrześcijańskich kościołach usłyszymy gospel. Muzyka na Jamajce kształtuje obyczaje, pełni funkcję edukacyjną, informacyjną i rozrywkową. To z niej Jamajczycy uczą się historii, za jej pomocą propagują życiowe mądrości i przekazują cenne wartości. To właśnie ona kształtuje postawy społeczne i przekazuje pokoleniową spuściznę. Aż 90 proc. muzyki słuchanej przez Jamajczyków stanowią dzieła jamajskich artystów, zagranicznych twórców słucha się zdecydowanie rzadziej. Największe zasługi dla popularyzacji Jamajki przypisuje się Bobowi Marleyowi (1945–1981), który zwrócił uwagę świata na tę maleńką karaibską wyspę. Dziś w gronie międzynarodowych gwiazd sceny muzycznej znajduje się także wielu jamajskich wykonawców. Wśród nich mamy takich znanych artystów jak Shaggy, Sean Paul czy Damian Marley. Do światowej klasy gwiazd dołącza też nowe pokolenie jamajskich muzyków. Wśród nich z kolei warto wymienić 23-letnią zdobywczynię nagrody Grammy – Koffee, a także Chronixxa i Protoje. Muzyka w tym karaibskim kraju jest wszechobecna, a uliczne imprezy z potężnymi soundsystemami stanowią fenomen na skalę światową. Do muzyków, najskuteczniej promujących Jamajkę na arenie międzynarodowej, dołączyli również fenomenalni jamajscy sportowcy, których wyczyny w sprincie podziwia cały świat.
Pogoda na Jamajce
Natura tego kraju oferuje wszystko to, z czego słynie region Karaibów – bajeczne plaże, przejrzyste morze w kolorach intensywnego błękitu, słoneczną pogodę i tropikalny klimat. Średnia roczna temperatura powietrza na Jamajce wynosi blisko 30°C, a różnica pomiędzy sezonem letnim a zimowym to kilka punktów na skali Celsjusza, co czyni tę wyspę przyjazną do podróżowania przez okrągły rok. Latem bywa tu oczywiście gorąco, więc jeśli ktoś nie przepada za upałem, lepiej wybrać okres od grudnia do kwietnia. Szczyt sezonu turystycznego przypada na miesiące zimowe, lecz nie jest to spowodowane wyłącznie warunkami pogodowymi panującymi na Jamajce, a tym, że wielu turystów zamieszkujących surowsze strefy klimatyczne ucieka przed uciążliwą zimą w tropiki. Przypadający na miesiące letnie oraz jesień sezon huraganów nie powinien być wyznacznikiem planowania podróży. Te zjawiska pogodowe nie pojawiają się przecież znienacka i pozostaje dużo czasu, aby się do nich przygotować. Poza tym trwają stosunkowo krótko i rzadko przybierają niszczycielską formę. Istnieje zatem niewielkie prawdopodobieństwo, że huragan zepsuje wam wakacje na Jamajce. Podobnie rzecz się ma z porą deszczową. Przypada ona na te same miesiące, ale nie jest uciążliwa. Ciepłe deszcze trwają krótko i nadal zdarzają się dość rzadko. W tym okresie odczuwalna temperatura jest nieco wyższa, a powietrze bardziej wilgotne. O każdej porze roku, niezależnie od klimatycznej klasyfikacji, doświadczycie z pewnością dużo słońca i radości z tropikalnego klimatu Jamajki.
Imprezy i wydarzenia
Tych z was, którzy pragną głębiej i dokładniej poznać jamajską kulturę i uczynić swój wyjazd jeszcze bardziej wyjątkowym, zachęcam do zaplanowania podróży nie tylko z uwzględnieniem warunków pogodowych, lecz także wydarzeń i imprez kulturalnych, które warto zawrzeć w planie wycieczki. W drugiej połowie stycznia odbywa się najpopularniejszy festiwal muzyki reggae: Rebel Salute. Luty to miesiąc reggae na Jamajce oraz urodziny Boba Marleya (przypadające 6 lutego), które to wydarzenia obfitują w liczne koncerty na żywo i inne atrakcje. W marcu producenci jamajskiej Blue Mountain, uznanej przez smakoszy za jedną z najlepszych kaw na świecie, organizują Festiwal Kawy w Blue Mountain – Jamaica Blue Mountain Coffee Festival. W kwietniu zapraszam z kolei do Kingston na huczny i barwny karnawał oraz do Treasure Beach na świetną imprezę sportową Jakes Treasure Beach Off-Road Triathlon. Początek czerwca to międzynarodowy festiwal Jamaica Jazz and Blues, który cieszy się dużą popularnością wśród miłośników tej muzyki. W lipcu odbywa się kolejna wielka impreza dla fanów reggae: tygodniowy festiwal muzyczny Reggae Sumfest w Montego Bay. W sierpniu Jamajka obchodzi dwa najważniejsze święta związane z jej kulturą – wypadający 1 sierpnia Dzień Zniesienia Niewolnictwa (Emancipation Day) oraz przypadający 6 sierpnia Dzień Niepodległości (Independence Day). Obie daty obfitują w muzyczne i kulturalne wydarzenia na całej wyspie. Wrzesień jest pełen imprez dla branży turystycznej, której przedstawiciele mogą znaleźć inspirację na takich targach i wydarzeniach jak JAPEX – Jamaica Product Exchange, Jamaica Bridal Expo oraz Światowy Dzień Turystyki (World Tourism Day). Kolejny festiwal muzyczny dla fanów jamajskich rytmów stanowi organizowany w listopadzie Reggae Sunsplash. Grudzień zaczynamy najlepszą naszym zdaniem imprezą sportową, czyli Reggae Marathon w Negril. To najpopularniejsze tego typu wydarzenie na Jamajce. Koniec roku to święta Bożego Narodzenia oraz sylwester – w tym czasie na całej wyspie znajdziecie bardzo dużo wszelkiego rodzaju imprez.
Jamajka obfituje w różne interesujące wydarzenia, w każdym miesiącu odbywa się ich kilka. W tym artykule w magazynie All Inclusive opisałem jedynie te, które moim zdaniem wydają się najbardziej atrakcyjne. Szczegółowy kalendarz imprez znajdziecie na visitjamaica.com, która jest oficjalną stroną informacyjną Ministerstwa Turystyki Jamajki.
Hotele i resorty typu all inclusive
Jamajski rynek turystyczny oddaje do dyspozycji gości szeroki wybór hoteli i resortów typu all inclusive, zapewniając im w ten sposób bogaty wachlarz ofert, wszystko w zależności od oczekiwań i możliwości finansowych. Podejmując decyzję o wyborze konkretnego miejsca noclegowego, możemy wziąć pod uwagę preferowany przez nas region pobytu, standard obiektu i jakość obsługi, dostępność atrakcji hotelowych i lokalnych wycieczek fakultatywnych oraz typ i profil gości preferowanych przez hotel. Znajdziecie resorty przeznaczone dla rodzin z dziećmi lub tylko dla dorosłych (dla osób powyżej 18. roku życia). Są też specjalne obiekty dostępne wyłącznie dla par, hotele dla nudystów lub imprezowiczów. W jamajskiej ofercie znajdują się zarówno duże hotele z setkami pokoi, jak i niewielkie, klimatyczne miejsca dla koneserów.
W Polsce znajdziemy kilka biur podróży oferujących wczasy na Jamajce w pakietach hotel plus bilet lotniczy wraz z transferami lotniskowymi. Najczęściej wybieranym przez naszych rodaków touroperatorem jest TUI Poland. To oczywiście nie jedyne, choć największe, biuro na polskim rynku oferujące takie wycieczki na tę karaibską wyspę. Aby znaleźć touroperatora, który sprosta naszym oczekiwaniom, warto zapoznać się też z ofertą następujących firm: Nekera, Exim Tours, Best Reisen Group, LogosTour czy Ecco Travel.
Najczęściej wybieranymi przez Polaków hotelami w tym karaibskim kraju są obiekty sieci Riu Hotels & Resorts, których relację ceny do jakości najlepiej oceniają nasi rodacy. Znajdują się one w każdym z trzech największych regionów turystycznych Jamajki, opisywanych przeze mnie w dalszej części artykułu. Polacy chętnie wybierają także hotele Iberostar Rose Hall Beach i Iberostar Grand Rose Hall w Montego Bay oraz znajdujący się pomiędzy Montego Bay a Negril Grand Palladium Jamaica Resort & Spa – jeden z największych tego typu obiektów na wyspie (z aż 537 przestronnymi pokojami). Jeśli oczekujecie jeszcze wyższego standardu, zachęcamy do zapoznania się z ofertą sieci Sandals Resorts, a na szczególną uwagę zasługuje tutaj nowo otwarty Sandals Dunn’s River w Ocho Rios. Jego nazwa pochodzi od położonych w bezpośrednim sąsiedztwie, najpopularniejszych na Jamajce wodospadów (na rzece Dunn) – Dunn’s River Falls. Warto również poświęcić uwagę nowo wybudowanemu Princess Resort Jamaica, który zlokalizowany jest ok. 30 min jazdy z Negril w kierunku Montego Bay (w Hannoverze). Nowo otwarte inwestycje często oferują atrakcyjne promocje i upusty.
Znakomita większość resortów typu all inclusive zlokalizowana jest w okolicach trzech miast stanowiących największe centra turystyczne Jamajki – Montego Bay, Negril oraz Ocho Rios. W rzeczywistości wybór regionu stanowi rzecz wtórną, a priorytetem okazuje się atrakcyjność oferty samego hotelu. Lokalizacja może mieć z kolei znaczenie dla tych wczasowiczów, którzy pragną spędzić większą część czasu poza murami resortu. W dalszej części artykułu przedstawiam krótką charakterystykę wspomnianych trzech największych jamajskich ośrodków turystycznych.
W chwili pisania tego tekstu rodzime biura podróży nie oferują stałej opieki polskich rezydentów w hotelach ani wycieczek prowadzonych w ojczystym języku. Na Jamajce mieszka z kolei kilku Polaków, którzy prowadzą własne firmy turystyczne oferujące we wszystkich regionach wyspy jednodniowe wycieczki fakultatywne z polskojęzycznym przewodnikiem. Można ich łatwo znaleźć w internecie. Najaktywniej na tym polu działa grupa naszych rodaków prowadząca działalność pod marką najamajke.pl. Organizują oni takie wycieczki z dowolnego miejsca i hotelu na wyspie, a także dla pasażerów luksusowych statków pasażerskich cumujących w Montego Bay, Falmouth i Ocho Rios. Poza tym każdy z jamajskich resortów prowadzi sprzedaż wycieczek fakultatywnych w języku angielskim.
Największe ośrodki turystyczne Jamajki
Jak już wspomniałem, Jamajka może się pochwalić trzema dużymi ośrodkami, wokół których toczy się turystyczne życie. Są to Negril, Montego Bay oraz Ocho Rios. Dalej przedstawiam krótką charakterystykę każdego z tych regionów, która może pomóc w wyborze odpowiedniego miejsca pobytu.
Negril posiada interesującą historię rozwoju rynku turystycznego. Przed osiągnięciem dzisiejszego statusu jednego z trzech najpopularniejszych miejsc z ekskluzywnymi resortami było ulubionym kierunkiem hipisów, którzy w latach 60. XX w. licznie przybywali w jego okolice. To ta subkultura jako pierwsza odkryła wypoczynkowe walory tej miejscowości i spopularyzowała ją następnie na świecie. Wkrótce ogromne zalety Negril dostrzegł duży międzynarodowy biznes i uruchomił inwestycje w postaci rozbudowanych resortów.
To, co wyróżnia ten modny ośrodek wypoczynkowy usytuowany na zachodnim wybrzeżu Jamajki, to rozciągająca się na długości kilku kilometrów, długa rajska plaża z białym piaskiem, ozdobiona wysmukłymi palmami kokosowymi i spokojnym morzem o intensywnym błękitnym kolorze. Tzw. Siedmiomilowa Plaża (Seven Mile Beach), bo o niej mowa (w rzeczywistości mająca jednak ok. 6,5 km, a nie 11 km), rozpoczyna się w centrum Negril i jest publicznie dostępna na przestrzeni kilku pierwszych kilometrów, dzięki czemu można tu spędzić czas w międzynarodowym towarzystwie podróżników bawiących się wspólnie z mieszkańcami. Na początkowym odcinku plaży znajduje się wiele mniejszych hoteli i domów gościnnych z bezpośrednim dostępem do morza, restauracje, bary i kluby z muzyką na żywo oraz liczne punkty oferujące możliwość uprawiania sportów wodnych. Dzięki takiemu rozwiązaniu Negril tętni turystycznym życiem i oferuje bogate życie nocne. Hotele i duże resorty all inclusive mieszczą się w oddalonej o kilka kilometrów od centrum części Seven Mile Beach. Ich plaże są ogrodzone i pozostają do wyłącznej dyspozycji gości tych obiektów. Jeśli podczas wakacji chciałbyś spędzić czas w międzynarodowym, imprezowym towarzystwie i korzystać z uroków życia nocnego Jamajki, ten region będzie odpowiednim wyborem.
Najpopularniejszą atrakcję turystyczną Negril stanowi „Rick’s Café”. Ten słynny lokal otworzył w kwietniu 1974 r. Richard Hershman. Magazyn National Geographic (i nie tylko) umieścił go nawet na swojej liście 10 najlepszych barów na świecie. W niewielkiej odległości od Negril znajduje się miejscowość Orange Hill, która znana jest z uznawanych za jedne z najlepszych na wyspie plantacji marihuany. Zainteresowani tematem mogą je odwiedzić, zasięgając języka u lokalnych taksówkarzy lub niezależnych organizatorów. Jeśli jednak oczekujesz bogatej oferty wycieczek fakultatywnych sprzedawanych w hotelach, lepszym wyborem może się okazać jeden z dwóch pozostałych regionów turystycznych Jamajki.
Montego Bay, przez mieszkańców nazywane MoBay, to drugie co do wielkości, zaraz po stołecznym 700-tysięcznym Kingston, miasto kraju (zamieszkuje je ponad 100 tys. osób). W miejscowości tej ląduje znakomita większość samolotów z turystami i najprawdopodobniej to właśnie tutaj po raz pierwszy dotkniecie jamajskiej ziemi. Niemal wszystkie loty z Europy kończą swoją trasę na międzynarodowym lotnisku w Montego Bay (MBJ), dzięki czemu unikniecie czasochłonnych transferów z portu lotniczego do hotelu po długiej podróży na Jamajkę. W mieście można zauważyć dwa centralne punkty. Jeden z nich to Downtown, czyli centrum, które skupia codzienne życie Jamajczyków i nie spotkacie tu zbyt wielu turystów. Drugi punkt stanowi turystyczny bulwar, gdzie znajdziecie wiele restauracji, barów, sklepów z pamiątkami, kantory wymiany walut i niewielkie publiczne plaże na jego początku oraz końcu. W jego centrum znajduje się znana na całą Jamajkę plaża Doctor’s Cave (Doctor’s Cave Beach), której wizerunek znajduje się na jamajskim banknocie 50-dolarowym.
Montego Bay położone jest pomiędzy dwoma pozostałymi ośrodkami turystycznymi – w odległości niespełna 2 godz. jazdy zarówno od Negril, jak i Ocho Rios. Jeśli jesteście gotowi pokonać taką trasę, możecie skorzystać z wycieczek fakultatywnych obejmujących także atrakcje obu tych miejsc. Miasto ma jednak całkiem sporo ciekawostek położonych bliżej, a do najpopularniejszych z nich należą m.in. spływ rzeką Martha Brae na bambusowej tratwie, tzw. Świecąca Laguna w Falmouth (Luminous Lagoon), jaskinie Green Grotto (Green Grotto Caves) oraz lokalne morskie wycieczki katamaranem.
Ocho Rios to trzeci i ostatni główny ośrodek turystyczny, którego okolice oferują interesujący wybór resortów i hoteli typu all inclusive. Jest to jednocześnie miasto o największej dostępności zróżnicowanych ofert wycieczek fakultatywnych. Znajdziecie tutaj dużo ciekawostek przyrodniczych i atrakcji wodnych, wśród których do najpopularniejszych należą wodospady na rzece Dunn, Blue Hole, wspomniane już jaskinie Green Grotto, spływy okolicznymi rzekami, delfinarium (Dolphin Cove) oraz kompleks Rainforest Adventures (Mystic Mountain) z wieloma atrakcjami, takimi jak zjazdy na tyrolce czy przejażdżka po tropikalnym torze bobslejowym, do którego budowy inspirację stanowił oparty na faktach amerykański film familijny Reggae na lodzie (1993 r.). Niemal każdy hotel sprzedaje też zorganizowane wycieczki do oddalonego o niewiele ponad godzinę jazdy muzeum Boba Marleya (Bob Marley Museum) w Nine Mile. W podobnej odległości stąd znajduje się stolica Jamajki, która jest trudniej dostępna z Montego Bay i Negril. Jeśli podczas pobytu na wyspie zamierzacie korzystać z wycieczek fakultatywnych, Ocho Rios będzie z pewnością najlepszym wyborem.
Kingston – kulturalna stolica Jamajki
Kingston to największe miasto kraju – jego obszar metropolitalny zamieszkuje ponad 1,2 mln ludzi. Mieści się tu drugie co do wielkości międzynarodowe lotnisko na Jamajce (KIN) – port lotniczy imienia jamajskiego polityka Normana Manleya (1893–1969). O ile w Montego Bay znakomitą większość pasażerów stanowią turyści, o tyle w stolicy najczęściej lądują ci, którzy przylecieli w celach biznesowych (Kingston nie należy do najpopularniejszych turystycznie miejsc na wyspie). Ze względu na znaczną odległość od Negril i Montego Bay biura podróży w tych lokalizacjach rzadko organizują tutaj wycieczki fakultatywne. W najlepszym położeniu znajduje się Ocho Rios, gdyż dzięki autostradzie prowadzącej ze stolicy Jamajki (Highway 2000) przejazd między tymi miastami trwa niecałe 1,5 godz.
Jeżeli ktoś pragnie zagłębić się w kulturę tego karaibskiego kraju, to właśnie tu najlepiej poznamy tło historyczne, które wpłynęło na dzisiejszy kształt wyspy i jej mieszkańców. Po tego typu edukację możecie udać się do Fortu Charles wzniesionego w założonym w 1494 r. przez Hiszpanów Port Royal, zajrzeć do placówek muzealnych The Institute of Jamaica (The African Caribbean Institute of Jamaica – Jamaica Memory Bank, Liberty Hall: The Legacy of Marcus Garvey, Jamaica Music Museum, Natural History Museum of Jamaica, National Gallery of Jamaica i National Museum Jamaica) oraz zwiedzić Devon House – posiadłość pierwszego czarnego jamajskiego milionera po zniesieniu niewolnictwa. Tym ostatnim był George Stiebel (1821–1896), który zbił fortunę na transporcie morskim między Ameryką Północą i Południową oraz kopalni złota. Jeśli interesujesz się jamajską muzyką i chciałbyś zgłębić jej korzenie oraz poszerzyć swoje muzyczne doświadczenia, to wizyta w Kingston jest obowiązkowa. Tutaj powstało kilka gatunków muzycznych, kultura soundsystemów, dancehall, a ścieżki jamajskiej ewolucji muzycznej od zawsze wyznacza właśnie stolica. Warto odwiedzić jedno z legendarnych studiów nagrań, doświadczyć nocnych imprez dancehallowych i wspaniałej atmosfery klubów serwujących najlepsze na świecie rytmy reggae. Nie możecie również pominąć Muzeum Boba Marleya przy Hope Road. Poznacie w nim historię króla reggae. Obowiązkowy przystanek stanowi też Trench Town Culture Yard Museum – miejsce, w którym zdaniem wielu narodziła się muzyka reggae.
Turystyka alternatywna
Wczasy typu all inclusive to najpopularniejsza, lecz nie jedyna forma wypoczynku spotykana na „Słonecznej Wyspie”, jak mówi się o Jamajce. Community tourism, czyli „turystyka społeczna”, to termin używany w tym karaibskim kraju do określenia sposobu podróżowania poza modnymi kurortami i resortami all inclusive. Zwolennicy takiej formy pobytu często wybierają małe hotele, domy gościnne lub prywatne wille w niewielkich, aczkolwiek uroczych regionach wyspy. Baza noclegowa oferująca tego typu noclegi jest tu dość dobrze rozbudowana i oferuje wszelkie standardy: od najtańszych hosteli i pensjonatów po ekskluzywne hotele i prywatne wille wynajmowane przez małe grupy na wyłączność. Takie obiekty znajdują się zazwyczaj w oddaleniu od popularnych miejsc, tłumnie odwiedzanych przez turystów. Największymi zaletami takiego podróżowania są możliwość poznania autentycznej, niezmienionej przez masową turystykę kultury i natury, interakcja z mieszkańcami i uczestnictwo w codziennym życiu lokalnej społeczności.
Decydując się na alternatywne formy turystyki, warto rozważyć kilkukrotną zmianę hotelu i zwiedzanie kilku regionów podczas jednego wyjazdu, żeby odwiedzić najciekawsze atrakcje każdego z nich. Oprócz opisanych już największych ośrodków turystycznych Jamajki polecam zatrzymanie się na kilka dni w oddalonych od popularnych szlaków Treasure Beach, Port Antonio, Górach Błękitnych (Blue Mountains) i oczywiście stołecznym Kingston.
Bezpieczeństwo
Pomimo wielu niekorzystnych opinii i stereotypów panujących na temat bezpieczeństwa na Jamajce jest ona bardzo przyjazna turystom i przy zachowaniu pewnych środków ostrożności stosunkowo bezpieczna do samodzielnego podróżowania. Alarmujące statystyki i publikacje dotyczące przemocy i rozbojów to w większości efekt działalności konkurujących ze sobą gangów i kryminalistów wobec innych Jamajczyków, nie dotyczą one przyjezdnych. Sami przestępcy mają świadomość, iż agresja wobec turystów powoduje międzynarodowe śledztwa, zaangażowanie zagranicznych ambasad i wielką determinację rządu Jamajki w celu wykrycia i surowego ukarania sprawców. Turysta na wyspie jest dużo bardziej chroniony niż zwykły Jamajczyk. Nie oznacza to jednak, iż można beztrosko ignorować podstawowe zasady bezpieczeństwa. Podobnie jak w niemal każdym kraju, i tutaj zdarzają się pospolite kradzieże i drobne oszustwa, na które są narażeni także turyści. Jak zatem uniknąć tego typu nieprzyjemności?
1. Zbędne kosztowności pozostaw w domu i nie eksponuj publicznie pieniędzy, schowaj je tak, aby nie kusiły potencjalnych złodziei. Złota biżuteria na szyi, luksusowy zegarek na ręku i portfel w tylnej kieszeni spodni nie są dobrym pomysłem. Nie używaj też drogiego telefonu na bazarach i w zatłoczonych miejscach.
2. Jeśli przemieszczasz się autem, zablokuj zamki, poruszaj się za dnia i nie zabieraj nieznanych pasażerów oraz autostopowiczów.
3. Nie spaceruj w nocy po miejscach mających opinię niebezpiecznych, zasięgnij wcześniej wiedzy na ten temat u kilku mieszkańców, przewodnika lub w hotelu.
4. Nocne imprezy, zarówno klubowe, jak i uliczne, są bezpieczne, można śmiało brać w nich udział, ale potem wróć taksówką, jeśli trasa należy do mało uczęszczanych.
5. Podróżuj licencjonowanymi środkami transportu i legalnymi taksówkami, poznasz je po czerwonych tablicach rejestracyjnych. Nie przemieszczaj się autostopem i nie korzystaj z okazji podwiezienia przez nieznajomych.
6. Nie spaceruj w nocy po odludnych miejscach.
7. Nie zapraszaj obcych do pokoju hotelowego i zamykaj drzwi na klucz.
8. Lokalną walutę kupuj w kantorach. Nie wymieniaj pieniędzy na ulicy, a jeśli już się na to zdecydujesz, dokładnie przelicz otrzymaną kwotę, zanim przekażesz swoją równowartość.
9. Jeśli zapragniesz odwiedzić miejsca oddalone od turystycznych szlaków, przed podróżą zasięgnij opinii lokalnych przewodników, mieszkańców lub obsługi hotelu.
Transport
Jamajka daje nam do wyboru kilka opcji poruszania się po wyspie transportem publicznym oraz prywatnym. W zależności od naszego budżetu, preferencji i oczekiwań mamy następujące rozwiązania:
Charter taxi – jeśli chcesz podróżować sprawnie, komfortowo i całkowicie według własnego planu, możesz skorzystać z tradycyjnych taksówek, które zabiorą cię w dowolnym kierunku bez dodatkowych pasażerów. Na Jamajce znajdziesz także wiele firm i indywidualnych kierowców, którzy zajmują się wyłącznie organizacją transportów czarterowych oraz wycieczek dla turystów. Są to zazwyczaj profesjonaliści z doświadczeniem w turystyce, posiadający licencję Jamaica Tourist Board (JTB) i odpowiednie ubezpieczenie. Tacy przewoźnicy będą mieli dodatkowo naklejkę na szybie z literami JTB oraz legitymację ze zdjęciem. Tych właśnie kierowców polecam wszystkim turystom na lokalne wycieczki i transfery lotniskowe z obsługą w języku angielskim.
Route taxis / route buses – to najpopularniejszy i najtańszy jamajski środek transportu zbiorowego. Mogą to być większe busy lub mniejsze samochody osobowe, w których każdy pasażer płaci za siebie, a taksówkarze zazwyczaj wypełniają auta ludźmi po brzegi, nie zważając na oficjalny limit przewożonych osób. Taksówki takie mają z góry określoną cenę za przejazd oraz trasę, po której kursują. Zazwyczaj jeżdżą one pomiędzy większymi sąsiednimi miastami i można je łapać na początku trasy w centrach transportowych lub gdziekolwiek przy drodze na odcinku ich przejazdu. Taksówki takie poznacie po czerwonych tablicach rejestracyjnych oraz specjalnych oznaczeniach na drzwiach. Jeśli jedziecie w dalszą trasę, konieczne będzie połączenie kilku odcinków. Przykładowo jeżeli chcesz dotrzeć z Montego Bay do Treasure Beach, będziesz potrzebował minimum trzech takich taksówek lub busów. Najpierw pokonasz odcinek Montego Bay – Savanna-la-Mar, następny etap to Savanna-la-Mar – White House, kolejny to White House – Black River i ostatni fragment podróży z Black River do Treasure Beach.
Knutsford Express – to sieć komfortowych i wygodnych dużych autobusów, które mają z góry ustaloną trasę i jako jedyne na Jamajce jeżdżą według rozkładu jazdy, a sieć ich połączeń obejmuje wszystkie większe miasta na wyspie. Hasło Knutsford Express to City2City in comfort & style. Bilety na przejazd można zakupić na przystankach autobusowych w każdym większym mieście lub online na stronie internetowej www.knutsfordexpress.com. Knutsford Express zatrzymuje się również na międzynarodowych lotniskach w Kingston oraz Montego Bay.
inDrive – to bardzo wygodne rozwiązanie dla osób podróżujących po stołecznym Kingston i Montego Bay. Jest to aplikacja na smartfona, w której swoje usługi może oferować każdy kierowca. Wpisujesz jedynie punkt docelowy. Miejsce odbioru pasażera zostanie ustalone przez aplikację automatycznie. Jest to rozwiązanie bardzo podobne do znanego na całym świecie Ubera, który działa także na Jamajce, choć cieszy się mniejszą popularnością od inDrive.
Legalne taksówki oraz pojazdy licencjonowanego transportu publicznego poznamy na Jamajce po czerwonych tablicach rejestracyjnych (nie ma ich Uber ani inDrive). Z powodów bezpieczeństwa radzę wybierać takie właśnie środki transportu.
Pieniądze
Choć Jamajka ma własną walutę, jaką jest dolar jamajski (JMD), niemal wszędzie możemy posługiwać się dolarami amerykańskimi (USD). Osoby przebywające w hotelach typu all inclusive nie muszą wymieniać waluty na lokalną. W modnych kurortach i resortach za wszystko bez problemu zapłacisz w USD. W każdym dużym mieście działają kantory wymiany walut, które oprócz dolarów amerykańskich przyjmują także euro, funty brytyjskie oraz dolary kanadyjskie.
Jeśli zamierzasz podróżować po Jamajce bardziej aktywnie lub przebywać poza popularnymi kurortami, warto zaopatrzyć się w walutę lokalną oraz rozmienić pieniądze na drobne. W ten sposób łatwiej dokonasz transakcji i unikniesz niekorzystnego kursu.
Płatności kartami płatniczymi przyjmowane są w większych restauracjach i dużych sklepach. Z kolei tym, którzy podróżują dużo po wyspie, radzimy zaopatrzyć się w gotówkę. Tutaj znowu sprawdza się zasada, że im dalej od kurortów i cywilizacji, tym trudniej o płatności bezgotówkowe.
Bankomaty na Jamajce znajdziemy w każdym większym mieście. Zdecydowana większość z nich wypłaca jedynie lokalną walutę. W kurortach i na terenie hoteli all inclusive coraz częściej znajdziemy jednak bankomaty wypłacające zarówno dolary jamajskie, jak i amerykańskie.
Połączenia lotnicze
Obecnie nie ma bezpośrednich lotów z Polski na Jamajkę, możemy się na nią dostać z kilku europejskich lotnisk. Najwygodniejsze i najlepsze połączenie oferują niemieckie linie lotnicze Condor. Mają one bezpośrednie loty z Frankfurtu nad Menem dwa razy w tygodniu, sprawnie dobierają do nich loty z Polski i oferują jeden z lepszych standardów na tej trasie, której pokonanie zajmuje ponad 10 godz. Podróż możecie rozpocząć w jednym z kilku największych polskich miast (Warszawa, Kraków, Gdańsk, Poznań, Katowice, Wrocław). Cała trasa na Jamajkę zostanie zawarta na jednym bilecie przez jednego przewoźnika. W tym przypadku nie ma konieczności noclegów podczas międzylądowania, przerzucania bagaży pomiędzy lotami, czas przesiadki najczęściej nie przekracza 4 godz. i nie wymaga zmiany lotnisk. Na tę karaibską wyspę dostaniemy się też bezpośrednio z Amsterdamu (tui.nl), Brukseli (tuifly.be), kilku lotnisk w Wielkiej Brytanii (tui.co.uk) oraz liniami lotniczymi Edelweiss z Zurychu. W tych przypadkach jednak najczęściej będziemy musieli samodzielnie zestawić doloty z Polski oraz zorganizować sobie nocleg podczas przesiadki w drodze na Jamajkę, z powrotem nie ma już takiej konieczności. Polskie biura podróży sprzedające pakiety wycieczek do tego karaibskiego kraju zazwyczaj wybierają wygodny lot Condorem.
Jamajka – przepisy wizowe i prawo imigracyjne
Polacy podróżujący na Jamajkę otrzymają wizę turystyczną na miejscu już po wylądowaniu, a formularz wizowy dostaną w samolocie. Z tym wypełnionym dokumentem oraz ważnym paszportem należy podejść do biurka jednego z urzędników imigracyjnych i po krótkiej rozmowie otrzyma się stempel z wizą w paszporcie. Zazwyczaj wydaje się ją na trzy miesiące lub do dnia, w którym macie wykupiony bilet powrotny z Jamajki. Jeśli przed wygaśnięciem jej ważności postanowicie zostać dłużej na wyspie, możecie zgłosić się do urzędu imigracyjnego w Montego Bay lub Kingston i przedłużyć wówczas wizę o kolejne trzy miesiące. Na Jamajce turysta nie może jednak przebywać dłużej niż sześć miesięcy w roku kalendarzowym.
Zgodnie z przepisami imigracyjnymi podróżni lądujący w tym karaibskim kraju muszą mieć bilet powrotny, rezerwację noclegu oraz paszport, którego termin ważności jest o sześć miesięcy dłuższy niż planowany powrót ze „Słonecznej Wyspy”. Procedury lotniskowe nie należą do skomplikowanych. Możecie zostać poproszeni o okazanie biletu lotniczego na powrót oraz rezerwacji noclegu, najczęściej jednak działanie ogranicza się do przybicia pieczątki w paszporcie i życzeń udanych wakacji od oficera imigracyjnego. Witamy na Jamajce! One Love!
