MICHAŁ GROCHOWSKI
SYLWIA JEDLAK
<< Filipiny to prawdziwy raj dla turystów z całego świata, spragnionych wrażeń i kochających podróże. Kraj ten oferuje nam zarówno uroki natury, jak i ciekawe zabytki, przeżycie ekscytujących przygód i możliwość spokojnego odpoczynku. To tu, na koralowej wysepce Mactan, podczas swojej ostatniej wyprawy zginął sławny portugalski żeglarz Ferdynand Magellan. Tylko tutaj żyje olbrzymi, zagrożony wyginięciem drapieżny małpożer, uznany za narodowego ptaka Archipelagu Filipińskiego, i płynie druga najdłuższa na ziemi podziemna rzeka, ukryta w obszernych jaskiniach z widowiskowymi stalaktytami. Ten południowo-wschodni kraniec Azji bywa jednak wciąż niedoceniany. >>
FOT. PHILIPPINES DEPARTMENT OF TOURISM
Odnajdą się tu zarówno samotnicy, jak i amatorzy miłego towarzystwa. Zachwyci nas ósmy cud świata, czyli tarasy ryżowe w Banaue, oraz będziemy bez końca delektować się malowniczymi widokami. Filipiny urzekają niezwykłą różnorodnością scenerii i krajobrazów – liczne rzeki i duże jeziora, egzotyczne drzewa i pnącza, strome zbocza i kratery wulkaniczne, tajemnicze jaskinie i groty, a wreszcie przepiękne białe, piaszczyste plaże na pewno zadowolą każdego turystę. Poza tym dzięki lasom tropikalnym (które kiedyś pokrywały cały obszar kraju) i szerokim wybrzeżom (jedna z pięciu najdłuższych na świecie linii brzegowych) archipelag ten jest domem wielu różnych – nieraz bardzo rzadkich – gatunków ptaków i zwierząt. Uważane za najpiękniejsze na świecie rafy koralowe stwarzają znakomite warunki do nurkowania, a lokalne fiesty oraz miejscowa gościnność i serdeczność zapewniają znakomitą rozrywkę.
Polacy ciągle jeszcze dość rzadko wybierają Republikę Filipin jako cel swoich wypraw po świecie. Powodem może być znaczna odległość oraz sama podróż, która wydłuża się ze względu na liczbę koniecznych przesiadek w kolejnych portach lotniczych. Za to te początkowe niedogodności nadają naszym wojażom ten jedyny w swoim rodzaju urok oczekiwania, sprawiający, że docelowy kraj staje się wspaniałą nagrodą za wcześniejsze trudy. Filipińskie wyspy nie potrzebują jednak od nas wcale tego typu przygotowania. Już same w sobie są warte każdych poświęceń. Wystarczy tylko, że damy im szansę, aby mogły nas przekonać o swojej wartości.
Gdzie Wschód spotyka się z Zachodem
Filipiny to państwo na Archipelagu Filipińskim, położonym na Oceanie Spokojnym, na południowy wschód od wybrzeży Azji. Tworzy je ponad 7 tys. wysp o łącznej powierzchni 300 tys. km2. Jedną trzecią tego obszaru zajmuje największa z nich – Luzon. Na niej właśnie znajduje się stolica kraju Manila. Archipelag ma charakter górzysty, a najwyższe jego wzniesienie stanowi porośnięty wiecznie zielonym lasem wulkan Apo (2954 m n.p.m.), który leży na Mindanao.
Panuje tu klimat równikowy, gorący i wilgotny, ze średnią temperaturą ok. 26°C. Od czerwca do listopada trwa w tym rejonie pora deszczowa, a od grudnia do maja – pora sucha (mimo swej nazwy okres ten nie jest całkowicie pozbawiony opadów). W czasie od lipca do listopada zdarzają się również burze i tajfuny.
W 1521 r. do brzegów Filipin przypłynął portugalski odkrywca i żeglarz w służbie hiszpańskiej Ferdynand Magellan (1480–1521), który przyłączył wyspy do królestwa Hiszpanii. Kolonizacja kraju na dobre rozpoczęła się dopiero w 1565 r. wraz z przybyciem w te strony Miguela Lópeza de Legazpiego (1502–1572). Po ponad 300 latach obcego panowania w 1896 r. wybuchło powstanie przeciw Hiszpanom. Niestety, po zwycięstwie Stanów Zjednoczonych w wojnie amerykańsko-hiszpańskiej w 1898 r. kontrolę nad Filipinami przejęli Amerykanie. Kolejne próby uzyskania niepodległości w latach 30. XX w. zniweczył atak Cesarstwa Japonii na początku II wojny światowej. Z pomocą wojsk alianckich Filipińczykom udało się jednak odeprzeć siły japońskie i proklamować niepodległość w 1946 r.
Obecnie cały kraj zamieszkuje prawie 100 mln ludzi. Ok. 90 proc. tej populacji to chrześcijanie (w większości katolicy), jednak wiele grup i rdzennych plemion nadal praktykuje równocześnie tradycyjne kulty filipińskie, często łącząc je z elementami zaczerpniętymi z chrześcijaństwa i islamu. Animizm, religia ludowa i szamanizm wciąż występują tu jako pewne prądy w obrębie powszechnego wyznania. Kultura Filipin stanowi zatem swoistą mieszankę tendencji wschodnich i zachodnich, choć trzeba przyznać, że szczególnie widoczne są wśród nich wpływy hiszpańskie i amerykańskie. Świadczy o tym choćby zasób językowy Filipińczyków. Drugim językiem urzędowym obok filipińskiego (filipino) jest angielski, jednak dużą popularnością na wyspach cieszy się również hiszpański. Turyści, którzy potrafią posługiwać się dwoma ostatnimi, nie będą mieli trudności w porozumieniu się z mieszkańcami kraju. Dotyczy to szczególnie angielskiego, którym mówi tu prawie każda osoba, bez względu na wiek. Sam filipino, którego podstawę stanowi tagalski (tagalog), należy do grupy językowej austronezyjskiej, tak jak języki rdzennych ludów Indonezji, Malezji czy Polinezji.
Wpływy kultury zachodniej można również dostrzec w życiu codziennym wyspiarzy. Filipińczycy uwielbiają wszystko, co jest związane ze światem Zachodu – filmy, muzykę, jedzenie, rozrywki, sport czy modę. Często próbują na różne sposoby upodabniać się do mieszkańców zachodnich metropolii. Do najpopularniejszych sportów na archipelagu należą boks i koszykówka. Obecnie bardzo ważną postacią w wyobraźni społecznej stał się znany bokser, ośmiokrotny mistrz świata Manny Pacquiao. Krajanie są dumni ze swojego bohatera i często w dyskusjach poświęcają mu więcej uwagi niż innym tematom, np. politycznym. Mimo iż fascynują się nowoczesnością, Filipińczycy zachowują jednak swoje oryginalne rodzime zwyczaje i tradycje, do których zalicza się np. walki kogutów.
Taniec, jedzenie i śpiew
Z reguły bardzo przyjaźnie nastawieni do turystów Filipińczycy przyjmują ich z pogodnym uśmiechem i niezmiennie okazują gotowość do niesienia pomocy. Zwykle też, zwiedzając Filipiny, nie narażamy się na niebezpieczeństwo, choć przed każdą wyprawą należy zasięgnąć informacji (w ambasadzie lub konsulacie), czy w miejscu, do którego akurat się wybieramy, nie trwa jakiś konflikt. W czasie wycieczek trzeba natomiast uważać na kieszonkowców oraz unikać niepotrzebnego ryzyka, jakie nierzadko niesie ze sobą zapuszczanie się w nieznane rejony po zmroku.
Mieszkańcy archipelagu uwielbiają popisy w ramach turniejów karaoke, ale nade wszystko kochają urządzać fiesty, tańczyć, pić oraz jeść. Przez cały rok odbywają się tutaj przeróżne imprezy, organizowane najczęściej dla upamiętnienia patronów miast, ku czci świętych, z okazji nadejścia pory deszczowej bądź też z powodów bardziej osobistych, np. aby świętować ukończenie szkoły. Będąc na Filipinach, z pewnością natrafimy na jakieś przyjęcie albo zabawę. Obcokrajowcy są na tych fiestach zawsze mile widziani i traktowani ze specjalnymi względami. Jako goście mamy wtedy możliwość bliżej poznać miejscowych, zrozumieć ich zwyczaje, a także spróbować lokalnych specjałów kulinarnych. W kuchni filipińskiej przeważają ryby i inne stworzenia morskie, drób oraz owoce, ale warto spróbować również pieczonego prosięcia, przez wielu uważanego za prawdziwy przysmak. Większość potraw ma smak słodko-pikantny. Filipińczycy uwielbiają też słodycze, a najbardziej popularnym deserem jest tutaj halo-halo, czyli oryginalna kombinacja mleka, lodów oraz przeróżnych owoców (kiwi, mango, awokado, kokosa, banana, papai, dżakfruta), niekiedy nawet z dodatkiem soczewicy. Połączenie tak różnorodnych składników, charakterystycznych dla dań kuchni chińskiej, indyjskiej czy hiszpańskiej, odzwierciedla, zdaniem wielu osób, wspomniane zespolenie wpływów wschodnich i zachodnich w kulturze archipelagu.
Tam i z powrotem
Aby dotrzeć na Filipiny z Polski, obecnie najwygodniej najpierw polecieć z Warszawy do Dubaju w Zjednoczonych Emiratach Arabskich lub Dohy w Katarze. Stamtąd dostaniemy się do Manili odpowiednio samolotami linii Emirates i Qatar Airways. Jeśli nie przeszkadza nam trochę więcej przesiadek (dwie), korzystną opcją może być także podróż do Hongkongu albo Bangkoku. Atrakcyjne cenowo połączenia oferują zazwyczaj Aeroflot i Finnair. Drugi etap naszej wyprawy najlepiej wówczas odbyć samolotem tanich filipińskich linii lotniczych Cebu Pacific Air. Ten przewoźnik realizuje kursy m.in. na dwa główne lotniska na Filipinach – w Manili oraz Cebu. Koszt podróży z Polski w obie strony wynosi ok. 3000–4500 zł (oczywiście, jeżeli wykupimy bilety z odpowiednim wyprzedzeniem, mamy większą szansę na uzyskanie lepszej ceny).
Na miejscu bez problemu wymienimy euro lub dolary amerykańskie na filipińskie peso (PHP), którego obecna wartość to mniej więcej 7–8 groszy. Europejskie karty bankomatowe oraz kredytowe działają we wszystkich punktach usługowych, ale czasami na mniejszych wyspach pojawia się problem z dostępnością bankomatów. Należy więc zawczasu zaopatrzyć się w gotówkę. Obywatele polscy, którzy przyjeżdżają na Filipiny, nie potrzebują wizy na okres do 21 dni. Musimy tylko posiadać bilet powrotny lub na dalszą podróż do innego kraju oraz paszport ważny jeszcze przynajmniej 6 miesięcy.
Zarówno miejscowi, jak i turyści do poruszania się po archipelagu mają do dyspozycji różne rodzaje bardzo tanich środków transportu: samoloty, statki, autobusy czy taksówki. Dużą popularnością cieszą się promy, które kursują z dwóch głównych miast Filipin – Manili oraz Cebu – do każdego zakątka kraju. Wiele osób korzysta również z tzw. jeepneyów, czyli zmodyfikowanych modeli jeepa. Po II wojnie światowej pozostało tu wiele wojskowych samochodów amerykańskich, które posłużyły za podstawę do stworzenia tych niezmiernie kolorowych pojazdów, produkowanych w fabryce w Las Piñas pod Manilą.
Luzon – początek podróży
Filipiny oferują turystom wiele atrakcji. Do głównych form aktywności należą nurkowanie pośród przepięknych raf koralowych, uprawianie sportów wodnych (windsurfing, surfing) i trekkingu czy wspinaczki górskiej. Jeżeli jednak zmęczymy się aktywnym sposobem spędzania czasu, możemy zrelaksować się kąpielą w lazurowym morzu oraz odpocząć w ciszy i spokoju na białych, piaszczystych plażach. Także amatorzy połowów znajdą tu coś dla siebie, gdyż wody archipelagu pełne są różnego rodzaju morskich stworzeń. Złowimy w nich np. olbrzymiego tuńczyka, makrelę, barrakudę, rybę piłę czy marlina. Na wyspach zaczyna się również rozwijać turystyka uzdrowiskowa. Coraz więcej ludzi przybywa na nie w celu leczenia różnych schorzeń, gdy tradycyjna medycyna nie jest im w stanie pomóc.
Warto też poświęcić nieco czasu i energii na zwiedzanie miejscowych zabytków, podziwianie cudów natury oraz poznawanie zwyczajów i kultury. Jedną z głównych atrakcji Filipin są tarasy ryżowe w prowincji Ifugao na wyspie Luzon, liczące ok. 2 tys. lat i wpisane w 1995 r. na Listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. Filipińczycy uważają je za ósmy cud świata. Powstały one bez użycia specjalnego sprzętu i są wytworem jedynie rąk ludzkich. Odpowiedni do uprawy roślin poziom nawodnienia zapewniał im system doprowadzania wody z lasów deszczowych. W sąsiedniej Prowincji Górskiej (Mountain Province), w paśmie Kordyliery Centralnej, leży miejscowość Sagada, która słynie z trumien wiszących na skałach. Na uwagę zasługują też obchody Wielkiego Tygodnia na Filipinach. Wierni urządzają wtedy niezmiernie barwne i wystawne procesje. Jednak na całym świecie znane są one przede wszystkim z obrzędu rytualnego samobiczowania oraz zgłaszania się na ochotnika do zawiśnięcia na kilka minut na krzyżu.
FOT. PHILIPPINES DEPARTMENT OF TOURISM
Pola ryżowe na północy wyspy Luzon
Na Luzon w regionie Ilocos warto odwiedzić również Vigan – najlepiej zachowane hiszpańskie miasto w Azji. Tutejsza kolonialna architektura robi ogromne wrażenie, zwłaszcza gdy podczas spaceru brukowanymi uliczkami wśród kolorowych domów uświadomimy sobie, że nie znajdujemy się w żadnym z krajów Ameryki Południowej, lecz nad brzegiem Morza Południowochińskiego. W 1999 r. historyczne zabudowania Vigan wpisano także na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO.
W stołecznej Manili (będącej ważnym ośrodkiem dla rdzennej ludności jeszcze przed kolonizacją) nie wolno nam ominąć barokowego Kościoła św. Augustyna, pochodzącego też z czasów kolonialnych. Wyjątkowo urokliwie prezentuje się również rezydencja prezydenta – biały Pałac Malacañan nad brzegiem rzeki Pasig, zbudowany w połowie XVIII w. jako letnia posiadłość bogatego hiszpańskiego arystokraty. Ci, którzy interesują się etnografią, powinni natomiast zajrzeć do oddziału Narodowego Muzeum Filipin (National Museum of the Philippines), czyli Muzeum Ludu Filipino (Museum of the Filipino People).
Ważnym fragmentem tzw. Intramuros – najstarszej, otoczonej murami części Manili, jest Fort Santiago, wzniesiony przez wspomnianego już Miguela Lópeza de Legazpiego. To w nim stracono w 1896 r. filipińskiego bohatera narodowego José Rizala (1861–1896). Dziś na terenie tej cytadeli, w budynkach, gdzie spędził ostatnią noc, funkcjonuje poświęcone mu muzeum. Upamiętnia go także monument w miejskim Parku Rizal, popularnym miejscu odpoczynku manilczyków. Ciekawostką podczas wycieczki po stolicy będzie z pewnością placówka muzealna Bahay Tsinoy, przedstawiająca dzieje chińskiej mniejszości na Filipinach, której początki sięgają czasów przedkolonialnych.
Wśród błękitnych fal oceanu
FOT. PHILIPPINES DEPARTMENT OF TOURISM
Niezwykłe Wzgórza Czekoladowe na Bohol
Oprócz wyspy Luzon archipelag posiada wiele innych niezwykłych i przepięknych miejsc. Należy do nich m.in. wyspa Bohol, gdzie zobaczymy malownicze Wzgórza Czekoladowe o kształcie stożków lub kopców. Porasta je szorstka trawa, w porze suchej brązowiejącą pod wpływem słońca (ich nazwa pochodzi właśnie od barwy, którą wtedy przybierają). Niepowtarzalnym urokiem wyróżnia się też wyspa Cebu, znana z licznych wodospadów i przyciągająca miłośników górskiej wspinaczki. Na jej terenie założono wiele parków narodowych. Najlepiej przyjechać tu w styczniu, aby zobaczyć największy w kraju festiwal Sinulog, gromadzący tysiące artystów i tancerzy na wielkich paradach ku czci cudownej figurki Dzieciątka Jezus – Santo Niño. Według miejscowej tradycji bogato zdobiony posążek był podarunkiem od samego Ferdynanda Magellana.
FOT. PHILIPPINES DEPARTMENT OF TOURISM
Prosto z Cebu możemy udać się na małą wysepkę Bantayan. Na jej cudownych piaszczystych plażach z pewnością oderwiemy się od codziennych problemów oraz towarzyszącego naszemu życiu stresu i pośpiechu. Kilka kilometrów dalej leży Malapascua (Mala Pascua). Otaczające wyspę wody cieszą się największą popularnością wśród amatorów nurkowania na całych Filipinach. Spotkamy tutaj rybę olbrzyma – mantę, zwaną również diabłem morskim, a także wiele wraków z II wojny światowej. Jeśli chcemy spędzić czas tylko na odpoczynku i rozrywkach, wybierzmy Boracay, znaną z najpiękniejszych plaż na całym archipelagu, krystalicznie czystej wody oraz bardzo wysokiego standardu usług.
Nie zapominajmy też o dzikiej Palawan. Zachwyci ona głównie miłośników piękna przyrody. Znajdują się tu aż dwa obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. Pierwszym z nich jest słynny Park Naturalny Tubbataha Reefs (Tubbataha Reefs Natural Park) na morzu Sulu. Tutejsze rafy koralowe zamieszkują liczne gatunki morskiej fauny, np. manty, rekiny, delfiny, wieloryby, żółwie morskie, efektowne, choć jadowite skrzydlice oraz kolorowe błazenki. Amatorzy nurkowania z aparatem w dłoni mają szansę uchwycić w kadrze w tej okolicy takie niezmiernie fotogeniczne okazy, jak np. czarno-żółte idolki i mieniące się wszystkimi kolorami tęczy papugoryby. Drugie warte zainteresowania miejsce to jeden z nowych siedmiu cudów natury – Park Narodowy Rzeki Podziemnej Puerto Princesa (Puerto Princesa Subterranean River National Park). Jego centrum, jak wskazuje nazwa, stanowi podziemna rzeka o długości 8,2 km, w dużej części żeglowna. Do wyrzeźbionego przez wodę królestwa dostaniemy się od strony Morza Południowochińskiego przez wejście położone niedaleko od miasteczka Sabang. Sam park daje schronienie przede wszystkim różnym gatunkom ptaków. Napotkamy w nim m.in. występującą tylko na archipelagu białą kakadu filipińską z charakterystycznym żółto-pomarańczowym ogonem.
FOT. PHILIPPINES DEPARTMENT OF TOURISM
Szmaragdowa laguna na wyspie Palawan
Wyliczanie wspaniałych atrakcji oferowanych przez Filipiny można by ciągnąć jeszcze długo… Popularność tego miejsca wciąż jeszcze nie dorównuje jego rzeczywistym walorom, ale z roku na rok coraz więcej turystów z całego świata, w tym i Polaków, przybywa, aby odkrywać ten magiczny kraj. Gdy więc znów będziemy planować urlop, nie zapomnijmy o tym fascynującym wyspiarskim państwie otwartym na szerokie wody Pacyfiku.
