Intensywna debata na temat jakości szwedzkiej edukacji trwa już od dekady. Międzynarodowe badania, przeprowadzone w ostatnich latach przez takie organizacje jak PISA i TIMSS, wskazywały na niższy poziom wiedzy szwedzkich dzieci, w porównaniu do ich zagranicznych rówieśników. 

Aby zatrzymać ten ujemny trend, a jednocześnie podnieść  status zawodu nauczyciela, Szwecja wprowadziła szereg reform w  swoim systemie szkolnictwa. Oto najistotniejsze zmiany.

  • Nowa ustawa edukacyjna

Szwedzka Ustawa Edukacyjna z 2011 roku zawiera podstawowe zasady i postanowienia dotyczące edukacji obowiązkowej i dalszej, przedszkoli, opieki pozaszkolnej oraz edukacji dla dorosłych. Promuje ona głębszą wiedzę, wolność wyboru oraz bezpieczeństwo ucznia.

  • Nowe programy

W dniu 1 lipca 2011 roku weszły w życie nowe skonsolidowane programy nauczania dla szkół obowiązkowych dla wszystkich uczniów, szkół Sami, szkół specjalnych oraz liceów. Programy nauczania obejmują nowe cele ogólne, wytyczne oraz zakres materiału dla poszczególnych przedmiotów. Program nauczania przedszkolnego zawiera jednoznaczne cele dotyczące rozwoju językowego i komunikacyjnego dzieci oraz cele w zakresie nauki i technologii. Oceny postępów uczniów w nauce w 3., 6. i 9. roku edukacji obowiązkowej przeprowadzane są na podstawie krajowych testów z poszczególnych przedmiotów, które są obowiązkowe dla wszystkich,. Wprowadzono także nowe wymogi kwalifikacyjne w niektórych obszarach, np. dla szkół średnich.

  • Nowy system ocen

Stary szwedzki system ocen, na który składały się następujące oceny: zdane (G), zdane z wyróżnieniem (VG), zdane ze specjalnym wyróżnieniem (MVG) i nie zdane (IG), został zastąpiony nową skalą ocen od A do F. A do E to oceny wskazujące na zaliczenie, podczas gdy F to ocena niedostateczna. Od semestru jesiennego 2012 roku oceny te są stosowane w 6. klasie.

  • Wprowadzenie certyfikatów dla nauczycieli

Począwszy od 1 grudnia 2013 roku nauczyciele pracujący w szkołach, zerówkach i żłobkach w oparciu o stałe umowy o pracę muszą posiadać certyfikaty zawodowe. Ta decyzja, która była krokiem milowym w szwedzkiej polityce edukacyjnej, ma na celu podniesienie statusu zawodu nauczyciela i wsparcie rozwoju zawodowego, co w konsekwencji doprowadzi do wzrostu jakości edukacji.

Dziesięć lat nauki

Szwedzka Ustawa Edukacyjna przewiduje, że wszystkie dzieci i młode osoby mają mieć równy dostęp do edukacji – niezależnie od swojej płci, miejsca zamieszkania czy też czynników społecznych i ekonomicznych.

Obecność w szkole jest obowiązkowa dla wszystkich dzieci włącznie do 9. klasy (począwszy od 7. roku życia). Dziś prawie wszystkie dzieci chodzą także do nieobowiązkowej zerówki w wieku 6 lat (sexårsverksamhet). W praktyce oznacza to w sumie 10 lat edukacji.

Szkoły dla różnych potrzeb

Obowiązkowa edukacja obejmuje także szkoły Sami, szkoły specjalne (specialskolor) oraz programy dla uczniów upośledzonych intelektualnie (särskolor). Szkoły specjalne przeznaczone są dla uczniów którzy mają problemy ze słuchem, poważne problemy językowe lub u których problemom ze wzrokiem towarzyszą inne niepełnosprawności.

Przedszkole i zerówka

Przedszkole (förskola) jest dostępne dla wszystkich dzieci w wieku 1-5 lat. Władze miejskie mają obowiązek zapewnić taką opiekę dzieciom, których rodzice pracują lub studiują. Ponad 8 z 10 dzieci w wieku 1-5 spędza tam część dni w środku tygodnia.

Wszystkim dzieciom oferowane jest miejsce w nieobowiązkowej zerówce rozpoczynającej się w semestrze jesiennym roku, w którym kończą 6 lat, a kończącej się w momencie rozpoczęcia edukacji obowiązkowej. Celem zerówki jest stymulacja rozwoju i procesu uczenia się każdego z dzieci oraz stworzenie podstawy dla ich dalszej edukacji.

Edukacja obowiązkowa

Po szkole podstawowej (lågstadiet) [1–3 rok nauki] następuje szkoła środkowa (mellanstadiet) [4–6 rok nauki] a następnie gimnazjum (niższa szkoła średnia (högstadiet) [ 7–9 rok nauki]. Dzieci w wieku 6-13 lat mogą korzystać także z opieki pozaszkolnej przed lekcjami i po nich. Opieka taka dostępna jest w świetlicy, rodzinnym domu opieki dziennej lub w ramach programu pozalekcyjnego.

Liceum

Nauka w liceum jest opcjonalna i bezpłatna. Jej program trwa trzy lata. Prawie wszyscy uczniowie kończący edukację obowiązkową rozpoczynają naukę w liceum. Aby zostać przyjętym do programu krajowego uczniowie muszą zdać szwedzki lub szwedzki jako drugi język, angielski i matematykę. Na potrzeby liceum uczniowie muszą zaliczyć dziewięć dodatkowych przedmiotów, co łącznie daje dwanaście. Na potrzeby programu zawodowego uczniowie muszą zaliczyć pięć dodatkowych przedmiotów, co łącznie daje osiem.

Prawo do opieki zdrowotnej

Wszyscy uczniowie mają bezpłatny dostęp do lekarza szkolnego, pielęgniarki, psychologa i pracownika społecznego. Aby poprawić stan zdrowia uczniów rząd przeznaczył 650 mln SEK (90,6 mln USD, 71,7 mln EUR) do wydania w latach 2012-2015.

Dwie ustawy: Szwedzka Ustawa Edukacyjna i Szwedzka Ustawa o Przeciwdziałaniu Dyskryminacji chronią dzieci i uczniów przed dyskryminacją i poniżającym traktowaniem. Zasadniczo chodzi o to, że osoby kierujące zerówkami, szkołami i programami edukacyjnymi dla dorosłych są odpowiedzialne za egzekwowanie zakazu dyskryminacji i poniżającego traktowania oraz promocję równego traktowania.

 

Informatyka ważnym elementem procesu uczenia

Zgodnie z programem edukacji obowiązkowej, szkoły odpowiedzialne są za dopilnowanie, aby każdy uczeń był w stanie korzystać z nowoczesnych technologii, które są narzędziem umożliwiającym poszukiwanie wiedzy, komunikację, kreatywność i uczenie się. Podobny program obowiązuje także na kolejnym etapie edukacji.

W miejskich szkołach podstawowych średnio na komputer przypada 6 uczniów, natomiast w niezależnych szkołach podstawowych 4,5 ucznia. Liczba uczniów na komputer w miejskich liceach wynosi 2,5, podczas gdy w niezależnych liceach 1,6.

Średnio 96% uczniów deklaruje, że ma dostęp do komputera i internetu w szkole.

Niezależne szkoły

Liczba niezależnych szkół w Szwecji rośnie, a dziś możliwość wyboru szkoły postrzegana jest jako rzecz godna poparcia.

Rząd szwedzki wspiera tworzenie niezależnych szkół, które muszą uzyskać zatwierdzenie kuratorium i realizować krajowe programy nauczania. W 2010 roku około 10% instytucji szkolnych było prowadzonych przez podmioty prywatne. Do szkół niezależnych uczęszcza 12% uczniów szkół obowiązkowych i 24% uczniów na kolejnym etapie edukacji. Ponadto działa kilka szkół międzynarodowych, których programy są zgodne z programami realizowanymi w poszczególnych krajach. Szkoły te są częściowo finansowane przez rząd i przeznaczone są głównie dla dzieci obywateli innych państw przebywających w Szwecji przez ograniczony czas.

Źródło: SPCC/ www.sweden.se