Magdalena Ciach-Baklarz
www.italiapozaszlakiem.com
«Łacińskie serce Włoch, zasiedlone od czasów starożytnych – Lacjum to ziemia pełna kontrastów i dziedzictwa, które wywarły niezatarte piętno na historii i kulturze Italii. Bogata przeszłość, znana z zapierających dech w piersiach monumentalnych ruin, to niewątpliwy świadek różnorodności i bogactwa kultury Rzymu, starożytnej stolicy i jądra tego regionu. Lacjum jest obszarem, gdzie historia splata się z teraźniejszością, kreując unikatowy krajobraz, w którym życie codzienne miesza się z wiecznością».
Film jako jedna z najbardziej ekspresyjnych form sztuki zawsze fascynował się tym kontrastem i znajduje w Lacjum (po włosku Lazio), a zwłaszcza w Rzymie, bezdenną studnię inspiracji. Stolica Italii, często określana mianem Wiecznego Miasta, należy do najczęściej portretowanych miast w historii kinematografii, służy jako tło dla niezliczonych dzieł od czasów kina niemego aż po współczesność. Nie tylko krajobrazy i zabytki regionu Lacjum są obecne na srebrnym ekranie, ale przede wszystkim to tutaj narodziły się ikony włoskiego kina. Zdefiniowały one styl i oblicze kinematografii włoskiej oraz światowej.
W niniejszym artykule przyjrzymy się, jak Lacjum i Rzym zostały przedstawione na ekranie oraz jakie inne ikony włoskie są związane z kinem. Zbadamy, w jaki sposób kinematografia stała się lustrem odzwierciedlającym kulturę i historię tego fascynującego regionu, a także medium promującym jego niezwykłe piękno na arenie międzynarodowej.
Amfiteatr Flawiusza, czyli Koloseum. Szacuje się, że jego widownia mogła pomieścić 50-80 tys. ludzi.
Rzym w kinematografii
Rzym (po włosku Roma) – istny labirynt historii, jedno z najbardziej znanych miejsc na świecie, które odgrywało znaczącą rolę w dziedzinie kinematografii od początku jej istnienia. Stolica Italii należy do najbardziej filmowych miast, służy jako scenografia dla wielu klasycznych filmów, które zdefiniowały kino XX w. Poniżej publikujemy kilka przykładów potwierdzających ten fakt.
Rzymskie wakacje z 1953 r., w reżyserii Williama Wylera (1902–1981), to prawdopodobnie jedno z najbardziej znanych dzieł ukazujących Rzym w złotym świetle. Ten romantyczny film, z niezapomnianą Audrey Hepburn (1929–1993) i Gregorym Peckiem (1916–2003), przedstawia stolicę Włoch i Lacjum jako miasto pełne przygód, romansu i niespodzianek, gdzie nawet księżniczka może na chwilę zapomnieć o swoich obowiązkach i po prostu cieszyć się życiem. Dzięki tej amerykańskiej komedii romantycznej wielu widzów na całym świecie mogło doświadczyć niepowtarzalnej atmosfery Rzymu, a skuter marki Vespa, na którym jeździli główni bohaterowie, stał się nieodłącznym symbolem włoskiego stylu życia.
Słodkie życie (po włosku La dolce vita) z 1960 r., kultowy czarno-biały film Federica Felliniego (1920–1993), ukazuje z kolei Wieczne Miasto w całkowicie innym świetle. To arcydzieło przedstawia stolicę Italii w sposób mroczniejszy i bardziej skomplikowany, ukazując społeczeństwo pogrążone w hedonizmie i moralnej pustce. Pomimo tej mrocznej interpretacji Słodkie życie przyczyniło się do utrwalenia wizerunku Rzymu jako miejsca pełnego życia, stylu i energii. Via Veneto, barokowa Fontanna di Trevi czy Zamek Świętego Anioła (Castel Sant’Angelo) na prawym brzegu Tybru to tylko niektóre z lokacji, które zyskały nowe znaczenie dzięki temu filmowi.
Federico Fellini – jeden z najważniejszych twórców w historii kina – miał niewątpliwie znaczący wpływ na to, jak włoska stolica jest przedstawiana na srebrnym ekranie. Jego dzieła kręcone w Rzymie nie tylko wykorzystały miasto jako tło, lecz także uczyniły z niego niezwykle ważnego bohatera tych opowieści.
Dlatego przyjrzyjmy się jeszcze jednej znaczącej produkcji, jaką jest film Rzym (1972 r.) – osobisty i surrealistyczny portret Wiecznego Miasta według Felliniego. W tym dziele odnajdziemy zarówno nostalgię, jak i krytykę wobec zmian, które zaszły w mieście. Twórca ukazuje Rzym jako miejsce zmagań między przeszłością a przyszłością, tradycją a nowoczesnością.
Pier Paolo Pasolini (1922–1975) to kolejny znany rzymski reżyser (aczkolwiek urodzony w Bolonii), który zasłynął dzięki swoim kontrowersyjnym i prowokacyjnym filmom. Jego twórczość często skupiała się na problemach społecznych, klasowych nierównościach i korupcji, które obserwował w stolicy Lacjum i całych Włoszech.
Jego film Mamma Roma (1962 r.) jest poruszającym portretem Rzymu, pokazującym kontrasty między starym a nowym, tradycją a modernizacją oraz bogactwem a ubóstwem. Główna bohaterka, tytułowa Mamma Roma, to była prostytutka, która próbuje stworzyć lepsze życie dla siebie i swojego syna na przedmieściach Rzymu. Surrealistyczny i kontrowersyjny Salò, czyli 120 dni Sodomy (1975 r.) Pasoliniego, pomimo że jest osadzony w czasach II wojny światowej w marionetkowej Włoskiej Republice Socjalnej (istniejącej w latach 1943–1945) w rejonie Salò nad zachodnim brzegiem jeziora Garda w Lombardii, również korzysta z atmosfery stolicy Italii. Twórczość Pasoliniego pokazuje, że Rzym, podobnie jak każde inne wielkie miasto, ma swoje ciemne strony, które są równie ważne do przedstawienia na srebrnym ekranie, jak jego bezcenne zabytki i romantyczne uliczki.
Współcześnie jednym z reżyserów, który silnie kojarzy się z Wiecznym Miastem, jest urodzony w 1970 r. w Neapolu Paolo Sorrentino. Zasłynął on dzięki swoim stylizowanym i emocjonalnym portretom włoskiego społeczeństwa. Jego film Wielkie piękno (La grande bellezza, 2013 r.) jest zarówno hołdem, jak i krytyką współczesnego Rzymu. Opowieść o sześćdziesięciokilkuletnim pisarzu, który szuka znaczenia swojego życia w nocnych klubach i elitarnych imprezach stolicy Lacjum, stanowi kunsztowną metaforę obecnej kondycji Włoch. To dzieło, które zdobyło w marcu 2014 r. Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, znane jest ze swojego malarskiego podejścia do kinematografii, z pięknymi widokami Rzymu, kontrastującymi z pustką i rozczarowaniem głównych bohaterów.
Sorrentino kontynuował swoje zainteresowanie włoską stolicą w serialu Młody papież (2016 r.) i jego kontynuacji Nowy papież (2020 r.). Mimo iż obie serie skupiają się na fikcyjnym papieżu (Piusie XIII) i zmyślonych działaniach Watykanu, często odnoszą się do szerszych tematów społecznych i kulturowych dotyczących Wiecznego Miasta i Włoch. Sorrentino jest reżyserem, który nie tylko korzysta z Rzymu jako tła dla swoich filmów, lecz także analizuje i krytykuje współczesne społeczeństwo włoskie, często konfrontując piękno stolicy Italii z jej mrocznymi stronami i problemami.
Z kolei film Gladiator z 2000 r., w reżyserii Ridleya Scotta, zabiera widzów w podróż w czasie do starożytnego Rzymu, gdzie monumentalne budowle, jak Koloseum, służą jako tło dla epickiej opowieści o honorze, zemście i wolności. To dzieło pokazuje Wieczne Miasto jako miejsce heroicznych czynów i wielkich tragedii, podkreślając zarazem nieustępliwość ducha rzymskiego narodu.
Historyczny serial Rzym (2005–2007) wyprodukowany przez telewizje BBC oraz HBO również korzystał z historycznej atmosfery miasta i ukazał monumentalne budowle starożytnego Rzymu. Autorzy skoncentrowali się na pokazaniu życia codziennego, zwyczajów i mentalności mieszkańców.
W filmie Podwodne życie ze Stevem Zissou (2004 r.) Rzym służy jako kontrast dla tytułowego bohatera – światowej sławy oceanografa, a w dramacie Dawno temu w Ameryce (1984 r.) pojawia się jako symbol włoskiego dziedzictwa głównych postaci. Z kolei w Pasji (2004 r.) w reżyserii Mela Gibsona stanowi tło dla biblijnej opowieści.
Nowoczesne filmy akcji, takie jak Kryptonim U.N.C.L.E. (2015 r.), Tożsamość Bourne’a (2002 r.) czy 6 Underground (2019 r.), wykorzystują tętniące życiem ulice Rzymu do swoich dynamicznych sekwencji pościgów. Seria filmów sensacyjnych Mission: Impossible, znana z rozbudowanych scen akcji w egzotycznych lokalizacjach, także wykorzystała Wieczne Miasto jako tło dla swoich zapierających dech w piersiach ujęć, jak np. w najnowszej produkcji Mission: Impossible – Dead Reckoning Part One (2023 r.) czy wcześniejszej Mission: Impossible III (2006 r.).
Dzieła takie jak Noc w Rzymie (2010 r.), Pod słońcem Toskanii (2003 r.) czy Utalentowany pan Ripley (1999 r.) korzystają z kolei z romantycznej atmosfery stolicy Italii. Nawet filmy oparte na prawdziwych historiach, jak np. Dom Gucci (2021 r.) czy Lamborghini: Człowiek, który stworzył legendę (2022 r.), zdecydowały się na wykorzystanie autentycznej atmosfery Rzymu do przedstawienia swoich opowieści. Każda z tych produkcji, niezależnie od gatunku czy stylu, korzysta z różnych aspektów Wiecznego Miasta – od starożytnej historii i zabytków, przez piękne ulice i romantyczne zakątki, aż po nowoczesną i dynamiczną atmosferę, która sprawia, że włoska metropolia stanowi idealne miejsce dla każdego filmu.
Warto również wspomnieć o popularnym serialu Netflixa Suburra. Korzysta on z atmosfery Rzymu, aby opowiedzieć swoją skomplikowaną historię o korupcji, przestępczości i władzy. Serial jest zdecydowanie mroczniejszym spojrzeniem na stolicę Lacjum. Prezentuje miasto jako miejsce pełne konfliktów i napięć, gdzie przestępczość zorganizowana, kościół i polityka splatają się w niebezpieczny sposób. Twórcy wykorzystują autentyczne miejsca, takie jak popularne rzymskie dzielnice Suburra i Ostia, aby dodać realizmu i głębi do swojej narracji.
Jedna ze starych, nastrojowych uliczek Zatybrza
Lacjum w kinematografii
Chociaż Rzym jest najbardziej znany i rozpoznawany na całym świecie, region Lacjum oferuje więcej fascynujących lokalizacji, które zostały uwiecznione na srebrnym ekranie. Te mniej znane miejsca, z ich unikatowymi krajobrazami i kulturą, dodały nowych wymiarów włoskiej kinematografii.
Miasto Viterbo, znane z zachwycającego średniowiecznego centrum i otaczających je świętych wzgórz, również przyciągało filmowców. Przykładem może być film Klucze do domu (Le Chiavi di Casa) z 2004 r. w reżyserii Gianniego Amelia. Ta wzruszająca historia o relacji ojca i syna toczy się w tle pięknego Viterbo, gdzie niepowtarzalny klimat miasta dodaje głębi i tekstury do emocjonalnej opowieści.
Latina, miasto założone w 1932 r. pod nazwą Littoria, także znalazło swoje miejsce w kinematografii włoskiej. Jego symetryczne, nowoczesne budynki i szerokie ulice tworzą kontrast z typowymi dla Italii historycznymi centrami, co twórcy wykorzystali w filmach takich jak Nie bądź złym (Non essere cattivo) z 2015 r. Ta produkcja ukazuje życie młodzieży z podmiejskich dzielnic Latiny, odsłaniając cień rzadko widziany w typowych obrazach z Włoch.
Wybrzeże Lacjum, ze szczególnym uwzględnieniem Ostii, również jest często widoczne w filmach. Przykładem może być Wielkie marzenie (Il grande sogno) z 2009 r. Reżyser Michele Placido ukazuje Ostię jako miejsce, gdzie bohaterowie uciekają od codziennych trosk i problemów, poszukując chwili spokoju i swobody. Ta część regionu z jej urokliwymi plażami i malowniczymi widokami dodaje filmom nutę uroku i romantyzmu.
Także film Obietnice (Promises) z 2021 r., który opowiada historię miłosną, choć został zrealizowany głównie w Rzymie, zawiera sceny kręcone na zamku Odescalchi w Palo Laziale (Castello Odescalchi di Palo Laziale) w Ladispoli. Dzieje tej średniowiecznej warowni sięgają XII w.
Cinecittà – „Hollywood nad Tybrem”
Rzym nie tylko stanowi piękne tło dla filmów, lecz także ważne centrum produkcji filmowej, znane na całym świecie dzięki studiu Cinecittà, co po włosku oznacza „Miasto Filmowe”. Zostało ono zainaugurowane w kwietniu 1937 r. przez Benita Mussoliniego (1883–1945) w celu promowania propagandy faszystowskiej i szybko przerodziło się w „fabrykę snów”.
Cinecittà odgrywała kluczową rolę w epoce „złotego wieku” kina włoskiego, zwanej również neorealizmem. To tutaj Federico Fellini, Roberto Rossellini czy Vittorio De Sica tworzyli swoje przełomowe dzieła, które miały ogromny wpływ na rozwój kinematografii.
Fellini miał szczególny związek ze studiem Cinecittà, stworzył tu takie filmy jak Słodkie życie czy 8½ (1963 r.). W jednej ze swoich wypowiedzi określił to „Miasto Filmowe” jako „idealne miejsce do tworzenia”. Jego fascynacja studiem była tak wielka, że często używał je nie tylko jako miejsca produkcji, lecz także jako tła dla swoich dzieł.
Ale Cinecittà nie służyła tylko kinu włoskiemu. W latach 50. i 60. XX stulecia, kiedy amerykańska produkcja filmowa przeniosła się za granicę w poszukiwaniu tańszych miejsc do realizacji swoich projektów, studio zaczęto określać mianem „Hollywoodu nad Tybrem”. To tutaj powstały takie międzynarodowe hity jak Ben-Hur (1959 r.) czy Kleopatra (1963 r.), a także znane seriale, jak np. Rzym. Dziś Cinecittà stanowi nadal ważne centrum produkcji filmowej, oferujące swoje usługi zarówno dla dużych międzynarodowych produkcji, jak i mniejszych, niezależnych wytwórni.
„Miasto Filmowe”, podobnie jak Rzym, jest nie tylko miejscem, gdzie powstają filmy. To również prawdziwa ikona, która symbolizuje bogactwo i różnorodność kinematografii włoskiej, a także jej wpływ na kino na całym świecie. Obecnie „Hollywood nad Tybrem” kontynuuje dawne tradycje, które zaczęły się w epoce neorealizmu, przekształcając je na potrzeby współczesności.
Włoskie ikony prezentowane na tle Rzymu
Vespa – legendarny włoski styl życia
Nie można mówić o tutejszych ikonach bez odniesienia do vespy – skutera, który stał się symbolem włoskiego stylu życia. Kiedy marka Vespa po raz pierwszy pojawiła się na drogach Włoch w 1946 r., niemal natychmiast stała się hitem. Była to odpowiedź na potrzebę taniego, ale eleganckiego środka transportu w powojennym kraju.
Vespa szybko stała się czymś więcej niż tylko praktycznym rozwiązaniem. To symbol włoskiego stylu, elegancji i wolności.
Kinematografia odegrała kluczową rolę w popularyzacji vespy, zwłaszcza na tle Rzymu. Najbardziej znaczącym przykładem jest wspomniany już wcześniej film Rzymskie wakacje z 1953 r., w którym młoda księżniczka Anna (w tej roli Audrey Hepburn) zwiedza stolicę Italii na skuterze prowadzonym przez amerykańskiego reportera (Gregory Peck). Ta scena, w której obydwoje przejeżdżają obok takich zabytków jak Koloseum czy Panteon, stała się jednym z najbardziej ikonicznych obrazów w historii kina. Nie tylko przyczyniła się ona do popularyzacji vespy, lecz także skojarzyła skuter z romantycznym i swobodnym obrazem Rzymu.
Marka Vespa pojawiła się także w innych filmach z lat 50. i 60. XX w., jak np. Słodkie życie Federica Felliniego czy Fanfaron (Il Sorpasso) Dina Risiego (1916–2008), gdzie była symbolem nowoczesnego i modnego stylu życia. W późniejszych latach występowała w takich produkcjach, jak m.in.: Kwadrofonia (1979 r.), Amerykańskie graffiti (1973 r.), Utalentowany pan Ripley (1999 r.), Alfie (2004 r.) czy Tłumaczka (2005 r.).
Dziś nadal jest obecna w kulturze popularnej, zarówno we Włoszech, jak i na świecie. Przewija się w filmach, serialach, muzyce, a nawet modzie, utrzymując swój status jako ikony włoskiego stylu życia. Jeżdżenie po zabytkowych uliczkach Rzymu na skuterze marki Vespa stało się częścią turystycznych doświadczeń. Jego rola w kulturze i kinematografii Italii pokazuje, jak produkty, miejsca i symbole mogą stać się ważnym elementem narracji filmowej, a jednocześnie kształtować percepcję kraju. Vespa, tak jak Rzym, stała się nie tylko świadkiem, lecz także twórcą włoskiej historii i tożsamości.
Netflix zrobił interesujący film o twórcy vespy – Enrico Piaggio. Vespa (2019 r.). To fabularyzowana historia powstania tego najbardziej kultowego skutera świata. Przybliża ona też postać włoskiego przedsiębiorcy Enrica Piaggia (1905–1965).
W 2021 r. vespa obchodziła swoje 75 urodziny. Z tej okazji wypuszczono na rynek ekskluzywny model Vespa 946 Christian Dior.
Włoskie samochody – symbol luksusu i designu
Włochy słyną z produkcji niezwykle stylowych i luksusowych samochodów, które stanowią nie tylko wyznacznik bardzo wysokiej jakości, lecz także prawdziwe ikony włoskiego designu i prestiżu. Dwie najbardziej znane marki aut, które reprezentują doskonałość w świecie motoryzacji, to Ferrari i Lamborghini, ale nie można też zapomnieć o równie znaczących – Maserati, Alfa Romeo czy Lancii.
Ferrari to symbol wyścigowych emocji, mocy, elegancji, prestiżu i pasji. Marka ta jest znana na całym świecie dzięki swoim legendarnym samochodom, które wyróżniają się nie tylko osiągami, lecz także niezwykłym stylem i estetyką. Ferrari pojawia się często w filmach, szczególnie tych o tematyce sportowej lub związanych z motoryzacją. Przykładem może być film sensacyjny Tożsamość Bourne’a (2002 r.) czy Wolny dzień Ferrisa Buellera (1986 r.), w którym jednym z najważniejszych „bohaterów” jest Ferrari 250 GT California Spyder. Nieodłącznym „towarzyszem” prywatnego detektywa z serialu Magnum (1980–1988) było Ferrari 308 GTS, a wersja F355 GTS pojawia się w jednej z najbardziej ekscytujących scen pościgu w filmie GoldenEye (1995 r.) opowiadającym o przygodach Jamesa Bonda, agenta 007. Lista produkcji, w których pojawiały się ferrari jest bardzo długa. Wystarczy tu wspomnieć jeszcze o takich tytułach, jak np.: Miami Vice (wersja z 2006 r.), Le Mans ’66 (2019 r.) czy Wyścig (2013 r.), gdzie króluje Ferrari 312T2, którym jeździł słynny austriacki kierowca wyścigowy Niki Lauda (1949–2019).
Lamborghini odznacza się niezwykłym designem, jest symbolem luksusu, prestiżu, ekstrawagancji i technologicznego postępu. Futurystyczne kształty i niepowtarzalne linie tych aut przyciągają uwagę na drogach i w kinie. Przykładem może być komedia sensacyjna Włoska robota z 1969 r., gdzie Lamborghini Miura mknie przez zakręty Wielkiej Przełęczy Świętego Bernarda (Colle del Gran San Bernardo) na granicy Włoch i Szwajcarii. Ta scena uchodzi za jedną z najbardziej ikonicznych w historii kina z wykorzystaniem samochodu. Lamborghini znajdziemy też w Mrocznym rycerzu (2008 r.). Batman jeździł w nim luksusowym Lamborghini Murciélago (murciélago to po hiszpańsku „nietoperz”). W serii Szybcy i wściekli pojawia się kilka modeli lamborghini, np. w ósmej części (2017 r.) Roman Pearce (w tej roli Tyrese Gibson) jeździ na lodowcu w Islandii Lamborghini Murciélago LP640. W Wilku z Wall Street (2013 r.) główny bohater przemieszcza się białym Lamborghini Countach, a w Doctor Strange (2016 r.) tytułowa postać, potężny czarodziej doktor Stephen Strange (Benedict Cumberbatch), w jednej ze scen ulega wypadkowi, prowadząc Lamborghini Huracán.
Maserati to kolejna luksusowa marka włoskich samochodów, która wystąpiła w wielu światowych produkcjach, jak chociażby Zakochany kundel (2019 r.), adaptacji klasycznej animowanej opowieści Disneya z 1955 r., Bad Boys for Life (2020 r.), gdzie główni bohaterowie są często widziani w Maserati GranTurismo. Z kolei Maserati Quattroporte jeździł Vincent Chase (grany przez Adriana Greniera) w filmie Ekipa (2015 r.), a Maserati Coupé pojawia się w 50 Cent: Bulletproof – Inside the hood (2005 r.).
Lancia, znana ze swojej elegancji i sportowego charakteru, zasłynęła dzięki wielu produkcjom, m.in. Garbie: super bryka (2005 r.), gdzie pojawia się czerwona Lancia Scorpion, w pierwszym sezonie brytyjskiego serialu Sex Education (2019 r.) wystąpiła oszałamiająco piękna Lancia Beta Spider, a w komediodramacie Alfie (2004 r.) tytułowy bohater porusza się Lancią Thesis. Ta włoska marka miała także swoje pięć minut w serii filmów o Jamesie Bondzie. Lancia Thesis wystąpiła w Spectre (2015 r.), a Lancia Flaminia w Operacji Piorun (1965 r.) i W tajnej służbie Jej Królewskiej Mości (1969 r.).
I w końcu Alfa Romeo, niewątpliwie jedna z najbardziej ikonicznych marek włoskiej motoryzacji, której historia rozwoju trwa od ponad 100 lat. Ten słynny producent aut sportowych, luksusowych oraz wyścigowych działa już od 1910 r. To właśnie wtedy powstała w Mediolanie firma A.L.F.A. (skrót od pełnej nazwy „Anonima Lombarda Fabbrica Automobili”). Alfa Romeo (dziś z siedzibą w Turynie) była i nadal jest obecna w kinematografii, pojawia się w wielu znanych filmach i serialach telewizyjnych. W Ojcu chrzestnym (1972 r.) w jednej z kultowych scen Michael Corleone (w tej roli Al Pacino) jedzie Alfą Romeo 6C 2500, a w popularnym włoskim serialu kryminalnym Ośmiornica (La Piovra, 1984–2001) główny bohater, inspektor Corrado Cattani (Michele Placido), poruszał się Alfą Romeo Alfetta, a potem Alfą Romeo 90.
Rzym jako stolica mody
Rzym to nie tylko jedno z najważniejszych historycznych miast na świecie, lecz także stolica mody. Wieczne Miasto znane jest ze swojego wyrafinowanego stylu i wpływu na świat mody, licznych luksusowych domów mody, cenionych projektantów i wyjątkowych butików. W Rzymie znajdują się siedziby tych najbardziej prestiżowych, które reprezentują włoską doskonałość i elegancję. Takie marki jak Fendi, Valentino, Bulgari czy Roberto Cavalli mają swoje korzenie w stolicy Italii. Ich flagowe sklepy, często usytuowane w eleganckich dzielnicach, przyciągają zarówno lokalnych mieszkańców, jak i turystów, którzy pragną czerpać z ducha i piękna włoskiej mody.
Miasto wypełniają również mniejsze butiki, designerskie punkty handlowe i unikatowe targi. Oferują one szeroki wybór stylowych i wysokiej jakości produktów dla każdego gustu i budżetu. Słynne ulice, jak np. Via Condotti, Via Borgognona czy Via del Corso, są znane z obecności sklepów najważniejszych projektantów i marek modowych, a także butików z niepowtarzalnymi wyrobami lokalnych projektantów. Targi i bazary, takie jak Mercato Monti czy Porta Portese, to miejsca, gdzie można znaleźć wyjątkowe ubrania, akcesoria i przedmioty vintage, które wprowadzą do garderoby nutkę oryginalności.
W Rzymie regularnie organizowane są też prestiżowe imprezy modowe, takie jak tygodnie mody i targi, które przyciągają uwagę projektantów, celebrytów i publiczności z całego świata. Przez swoją wszechobecność moda stała się integralną częścią kultury i życia miasta. Widać to zarówno na ulicach, gdzie można zobaczyć dobrze ubranych rzymian w eleganckich stylizacjach, jak i podczas licznych wydarzeń, gdzie moda odgrywa istotną rolę.
Domy mody mają także realny wpływ na wygląd Wiecznego Miasta. Fontanna di Trevi, jedna z najbardziej ikonicznych atrakcji Rzymu, przeszła gruntowną restaurację dzięki wsparciu włoskiego domu mody Fendi. W ramach inicjatywy „Fendi for Fountains” marka podjęła się finansowania i nadzoru nad odnową tego historycznego zabytku. Prace restauracyjne rozpoczęły się w 2014 r. i trwały przez ponad rok. Proces naprawy obejmował oczyszczenie i odnowę kamieni, naprawę dekoracji i elementów rzeźbiarskich, a także ulepszenie systemów hydraulicznych i oświetleniowych.
Rzymska kuchnia to też ikona
Włoska kuchnia jest dobrze znana na całym świecie i niejednokrotnie stanowiła ważny element filmów. Promiennie uśmiechnięta Sophia Loren trzyma w górze widelec pełen spaghetti, Gina Lollobrigida (1927–2023) stoi nad garnkiem gotującego się makaronu, Claudia Cardinale je z apetytem pastę, ale chyba najbardziej kultowa scena pochodzi z komedii Amerykanin w Rzymie (1954 r.), kiedy Alberto Sordi (1920–2003) ma usta wypełnione po brzegi spaghetti.
Tak, na czele listy ikonicznych włoskich potraw znajduje się makaron. W Rzymie to przede wszystkim spaghetti, fettuccine i bucatini (perciatelli). Jednym z najbardziej charakterystycznych i tradycyjnych rzymskich dań z makaronem jest cacio e pepe, czyli po prostu „ser i pieprz”. To prosta, lecz niezmiernie smaczna kombinacja spaghetti z serem owczym pecorino romano i świeżo zmielonym pieprzem.
Kolejną potrawą, która kojarzy się z Wiecznym Miastem, jest pizza romana – „rzymska pizza”. Romana w porównaniu z pizzą neapolitańską charakteryzuje się bardziej zwartą strukturą i mniej wyrośniętymi, chrupiącymi brzegami. Wiele pizzerii w Rzymie serwuje pizzę romanę z różnorodnymi, smacznymi dodatkami, nożyczkami tnąc ją na mniejsze kawałki.
Gelato, czyli włoskie lody, to kolejna ikona, która zasługuje na uwagę. Kremowe, ręcznie robione lody są idealne na upalne rzymskie dni i doskonale oddają autentyczny smak Italii. Dlatego też dość często pojawiają się w kinie, jak chociażby w scenie kręconej na Schodach Hiszpańskich (Scalinata di Trinità dei Monti) w Rzymskich wakacjach (1953 r.) czy w Jedz, módl się, kochaj (2010 r.), gdy Julia Roberts zajada lody na Piazza Navona, a także w filmie Woody’ego Allena Zakochani w Rzymie (2012 r.), kiedy bohaterowie cieszą się smakiem gelato w trakcie spacerów po Wiecznym Mieście.
Dodatkowo Lacjum ma swoje specjalności kulinarne, które można uznać za prawdziwe ikony. Porchetta, czyli wieprzowina nadziewana aromatycznymi ziołami i pieczona na wolnym ogniu, to jedno z najbardziej rozpoznawalnych dań regionu. Jest to soczyste mięso z chrupiącą skórką, często serwowane jako kanapka lub dodatek do innych potraw. Inne dania charakterystyczne dla Lacjum to np. carciofi alla romana, czyli karczochy po rzymsku, gotowane z dodatkiem czosnku, oliwy i mięty, oraz pajata (pagliata) – duszone jelito cienkie młodego cielaka karmionego jeszcze mlekiem, podawane na ogół z makaronem. Te ikoniczne potrawy stanowią nieodłączną część kulinarnego dziedzictwa Rzymu i całego regionu.
Wszystkie te elementy – kinematografia, kultura, dziedzictwo, moda i kuchnia łączą się, tworząc niepowtarzalny wizerunek Lacjum i jego stolicy. Ten region Italii stanowi prawdziwe źródło inspiracji dla twórców filmowych, artystów i podróżników, a jednocześnie wpływa na kształtowanie tożsamości włoskiej kultury i przyczynia się do jej rozpoznawalności na całym świecie.
