SYLWIA JEDLAK
<< Kiedy już nadejdą długie zimowe wieczory wielu z nas marzy jedynie o kubku herbaty i ciepłym kocu lub rozgrzewającej kąpieli. A gdyby tak zanurzyć się w basenie wypełnionym wodą z gorących źródeł, gdy wokół leży biały puszysty śnieg… Tę fantazję można urzeczywistnić na niezmiernie gościnnych, bliskich naszym sercom Węgrzech! >>
Polacy korzystali z dobroczynnego wpływu źródeł termalnych już w średniowieczu, ale zagraniczne wyjazdy do wód zaczęły się cieszyć większą popularnością dopiero w XVII w. Na tego typu podróże mogli sobie wtedy pozwolić raczej tylko przedstawiciele arystokracji. Do Baden pod Wiedniem (Baden bei Wien) jeździł nawet król Władysław IV Waza (1595–1648). Kuracje lecznicze szybko stały się dla niektórych jedynie pretekstem do towarzyskich spotkań lub alternatywą dla wycieczek do najbardziej znaczących europejskich miast. Sama Izabela Czartoryska (1746–1835), żona księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego (1734–1823), jeździła do Spa (obecnie w Belgii) wraz ze swoimi adoratorami. Dziś turystyka uzdrowiskowa razem z sektorem spa i wellness jest dostępna dla każdego i ciągle się rozwija. Coraz częściej podróżujący w celach zdrowotnych uzupełniają swój pobyt w kurortach interesującymi wyprawami krajoznawczymi.
Węgierskie uzdrowiska zyskały sobie zasłużoną sławę w Europie. Co więcej, Madziarzy znakomicie potrafili wykorzystać dary, które otrzymali od natury. W całym kraju funkcjonuje mnóstwo ośrodków łączących lecznicze walory źródeł termalnych z relaksującym wpływem zabiegów spa oraz rekreacją w kompleksach basenowych, a za najsłynniejsze centrum uzdrowiskowe śmiało może uchodzić stołeczny Budapeszt, nazywany „miastem-zdrojem”.
FOT. BUDAPEST THERMAL BATHS AND HOT SPRINGS CO. LTD.
Kąpielisko Széchenyi Gyógyfürdő és Uszoda w Budapeszcie
Termy hrabiego
Chcecie zobaczyć Węgrów grających w szachy w basenie? W takim razie musicie się wybrać do Széchenyi Gyógyfürdő és Uszóda w malowniczym budapeszteńskim Városliget (Lasku Miejskim). Neobarokowe budynki kompleksu zaprojektował znany miejscowy architekt Győző Czigler (1850–1905). W czerwcu 1913 r. kąpielisko oddano do użytku publicznego. Nazwano je na cześć węgierskiego hrabiego Istvána Széchenyiego (1791–1860), uważanego za jednego z największych mężów stanów w dziejach tego ponad 1000-letniego kraju. Szecska, jak mówią o nim pieszczotliwie budapeszteńczycy, to 15 basenów krytych i 3 zewnętrzne. Tutejsze wody lecznicze pochodzą z dwu odwiertów. Z ich dobroczynnych właściwości można skorzystać zarówno podczas kąpieli, jak i krenoterapii (kuracji pitnej). Poza tym na terenie Széchenyi Gyógyfürdő znajdują się również sauny i łaźnie parowe oraz gabinety masażu.
Po wizycie w Szecsce warto zwiedzić sam Lasek Miejski ze wspaniałym Vajdahunyad vára (Zamkiem Vajdahunyad), który postanowiono wznieść po uroczystych obchodach 1000-lecia państwa węgierskiego w 1896 r. Zimą niedaleko budowli działa sztuczne lodowisko. W północno-zachodniej części tego popularnego parku leży natomiast budapeszteńskie zoo – jedno z najstarszych na świecie, otwarte już w 1866 r. Wiele jego pawilonów zaprojektowano na początku XX w., w tym najbardziej charakterystyczny Elefántház (Dom Słoni) z niebieską kopułą i wieżyczką w kształcie minaretu. W ogrodzie zoologicznym zobaczymy m.in. największą na ziemi jaszczurkę, czyli warana z Komodo.
FOT. UTAZAS.SK
Zamek Vajdahunyad w Lasku Miejskim
Miłośnicy sztuki powinni wybrać się do Szépművészeti Múzeum (Muzeum Sztuk Pięknych) i galerii Műcsarnok (nazywanej Pałacem Sztuki), które stoją po dwóch przeciwległych stronach Hősök tere (placu Bohaterów). Oba budynki powstały według planów Alberta Schickedanza (1846–1915) i Ferenca Fülöpa Herzoga (1860–1925). Bogate zbiory muzeum obejmują obrazy tak wielkich artystów, jak np. Giotto di Bondone, Rafael Santi, Tycjan, Canaletto, Antoon van Dyck, El Greco, Diego Velázquez, Francisco Goya, Albrecht Dürer, Claude Monet, Paul Cézanne, Paul Gauguin czy József Rippl-Rónai. Wśród dzieł współczesnych twórców znajdziemy tutaj m.in. kompozycję polskiej rzeźbiarki Magdaleny Abakanowicz Klatka II. W hali Műcsarnok organizowane są dla odmiany wystawy czasowe.
FOT. MAGYAR TURIZMUS ZRT. FOTOTÁR
Hősök tere to najbardziej znany plac w stolicy Węgier
Jeżeli po relaksującej kąpieli w Széchenyi Gyógyfürdő i zwiedzaniu Lasku Miejskiego oraz okazałego placu Bohaterów poczujemy głód, możemy udać się do słynnej restauracji Gundel (Gundel étterem), zawdzięczającej swoją sławę Karolowi Gundelowi (1883–1956), który przejął lokal w 1910 r. O miejscu tym pisał niegdyś nawet amerykański dziennik The New York Times. Do dziś jeden z typowych węgierskich deserów stanowią Gundel palacsinta (naleśniki à la Gundel) z rumowo-orzechowym nadzieniem i sosem czekoladowym. Te w wersji klasycznej kosztują tu 2400 forintów (ok. 34 zł), płonące – 2800 forintów (mniej więcej 40 zł). Ceny pozostałych dań w karcie, jak na restaurację z ugruntowaną pozycją przystało, są odpowiednio wysokie.
Urok secesji
Po drugiej stronie Dunaju, w Budzie, u podnóża 235-metrowego Gellérthegy (Wzgórza Gellérta) wznosi się secesyjny Danubius Hotel Gellért, otwarty w 1918 r. wraz z basenami Gellért Gyógyfürdő. Już w średniowieczu działał jednak w tym miejscu szpital, w którym leczono pacjentów wodą pochodzącą z tutejszych gorących źródeł. Po zdobyciu Budy w 1541 r. ich moc docenili także Turcy. Później kąpielisko otrzymało nazwę Sárosfürdő. Co ciekawe, to tu kontrowersyjna polska artystka Katarzyna Kozyra nakręciła film Łaźnia męska, który zaprezentowała w 1999 r. na 48. Biennale w Wenecji. W Gellért Gyógyfürdő popływamy w basenach w odrestaurowanych kilka lat temu wnętrzach (ozdobionych m.in. piękną porcelanową mozaiką ze znanej fabryki Zsolnay) oraz tych na świeżym powietrzu. Oprócz sesji w saunie czy różnorodnych masaży kąpielisko ma w swojej ofercie także np. okłady błotne.
Na prawym brzegu Dunaju zachowały się również łaźnie z XVI stulecia, z okresu, gdy Budapeszt okupowali Turcy: Rudas Gyógyfürdő i Király Gyógyfürdő. Posiadają typowe dla ówczesnej architektury tureckiej kopuły oraz ośmiokątne baseny. Mimo iż kompleksy te są mniejsze niż dwa wspomniane wcześniej, to warto do nich zajrzeć choćby po to, aby zobaczyć, jak światło słoneczne wpada do środka przez okrągłe otwory w dachu, usiąść pod jednym z łuków i wyobrazić sobie czasy, kiedy kąpał się w nich pasza Imperium Osmańskiego.
Samo Wzgórze Gellérta oraz 175-metrowe Várhegy (Wzgórze Zamkowe) i jego okolica stanowią zawsze obowiązkowy punkt wycieczek po stolicy Węgier. Na szczycie Gellérthegy stoją poaustriacka cytadela (Citadella) i Szabadság-szobor (Pomnik Wolności) – sylwetka kobiety trzymającej nad głową liść palmowy. W jego zboczu natomiast znajduje się Sziklatemplom, czyli Kościół Skalny pod opieką ojców paulinów. Wisi w nim replika obrazu częstochowskiej Czarnej Madonny. Budavári Palota (Zamek Królewski w Budapeszcie) majestatycznie góruje nad okolicą. Dzięki swojemu malowniczemu położeniu na Wzgórzu Zamkowym często występuje na pocztówkach i fotografiach z węgierskiej metropolii. Szczególnie pięknie prezentuje się po zmierzchu, gdy wspaniale oświetlony odbija się w wodach Dunaju. W jego budynkach funkcjonują dziś muzea i biblioteka. W pobliżu nie wolno przegapić również Mátyás-templom (Kościoła Macieja) z charakterystycznym dachem z kolorowych dachówek ceramicznych oraz neoromańskiej Halászbástya (Baszty Rybackiej) zaprojektowanej przez Frigyesa Schuleka (1841–1919).
FOT. MAGYAR TURIZMUS ZRT. FOTOTÁR Pięknie oświetlony budapeszteński Zamek Królewski nocą
W Zakolu Dunaju
Jeżeli ktoś marzy o spokojnym wypoczynku z dala od gwarnej metropolii, ale nie chce rezygnować z jakości usług, jakie oferuje stolica, powinien wybrać się do zabytkowego Wyszegradu (węg. Visegrád), który leży ok. 40 km na północ od Budapesztu w niezmiernie malowniczym Zakolu Dunaju (Dunakanyar). Tutejsze znakomite warunki naturalne docenili już starożytni Rzymianie. Pozostałości ich warownego obozu obejrzymy na Sibrik-domb, czyli Wzgórzu Sibrik. Nad miasteczkiem dominuje Fellegvár (Zamek Górny), wzniesiony przez króla Bélę IV (1206–1270) i unowocześniany przez kolejnych władców Węgier. Bliżej brzegu Dunaju dojrzymy sylwetkę XIII-wiecznej Salamon-torony (Wieży Salomona), która miała strzec mieszkańców przed najazdami wroga. Warto także zwiedzić Királyi Palota (Pałac Królewski), a raczej jego fragmenty, zrekonstruowane przez archeologów po odnalezieniu ruin budowli.
Znakomitym miejscem na kilkudniowy pobyt w Wyszegradzie jest 4-gwiazdkowy Thermal Hotel Visegrád z rozbudowanym i komfortowym Lepence Spa. Skorzystamy w nim m.in. z sauny, łaźni parowej oraz basenów: zewnętrznego, wewnętrznego oraz termalnego. W ofercie tego centrum spa & wellness znajdują się również masaże i zabiegi upiększające. W tzw. tepidarium napijemy się też leczniczej wody wpływającej dobroczynnie na pracę układu trawiennego i nerek. Wyszegradzki hotel to obiekt przyjazny dla rodzin z dziećmi. Posiada basen dla maluchów, dania dla najmłodszych w restauracyjnym menu i specjalny pokój zabaw Némó Klub.
Śladami historii
Prawie 65 km na południowy wschód od Budapesztu odkryjemy jedno z najstarszych węgierskich miast, zwane niegdyś po polsku Stołecznym Białogrodem – Székesfehérvár. Chociaż ta dawna siedziba królów została zniszczona podczas najazdu Turków w XVI stuleciu, podniosła się z upadku i obecnie możemy podziwiać w niej wiele wspaniałych zabytków w stylu barokowym, np. zabudowania historycznego centrum czy XVIII-wieczną Katedrę św. Stefana (Szent István-székesegyház). Najstarszym zachowanym obiektem architektonicznym jest tu późnogotycka Szent Anna Kápolna, czyli Kaplica św. Anny. Warto odwiedzić również Püspöki Palota (Pałac Biskupi), przed którym stoi Országalma – pomnik z czerwonego marmuru w kształcie królewskiego jabłka upamiętniający króla Stefana I Świętego (969–1038), oraz muzeum apteczne Fekete Sas Patikamúzeum, prezentujące wyposażenie z XVIII w. i historię apteki prowadzonej na początku przez zakon jezuitów.
W dniu 31 grudnia 1905 r. otwarto w Székesfehérvárze kąpielisko Árpád Fürdő według projektu Jenő Hübnera (1863–1929). Podobno było to ulubione miejsce relaksu znanej węgierskiej śpiewaczki i aktorki z przełomu XIX i XX w. Lujzy Blahy (1850–1926). Obok ośrodka leczniczego powstał także hotel, jednak różne zawirowania historyczne sprawiły, że we wrześniu 1989 r. oba obiekty zostały zamknięte. Od 2010 r. kąpielisko pełni znów swoją dawną funkcję, a dodatkowo wyposażono je w saunę, komnatę solną i gabinety masażu.
Średniowieczne mury
Niewielki Zsámbék zyskał sobie zainteresowanie turystów ze względu na malownicze ruiny XIII-wiecznego kościoła romańskiego, zbudowanego wraz z klasztorem, do którego sprowadzono norbertanów. Patronem świątyni został św. Jan Chrzciciel. Niestety, po trzęsieniu ziemi w 1763 r. budowli nigdy nie odrestaurowano.
W tym mieście, położonym ok. 30 km na zachód od stolicy Węgier, znajduje się 4-gwiazdkowy Szépia Bio & Art Hotel. Jego goście mogą skorzystać m.in. z dwóch basenów (wewnętrznego i zewnętrznego), sauny fińskiej, czterech kortów tenisowych, sal do gry w squasha oraz siłowni i kręgielni. Oferta nowoczesnej strefy wellness obejmuje masaże (np. z użyciem olejków zapachowych lub alg) czy też sesję aromaterapeutyczną w łaźni parowej. W hotelowej restauracji Nyárfás Étterem zjemy zarówno tradycyjne węgierskie dania, jak i lekkie potrawy zdrowej kuchni.
***
Na Węgrzech istnieje jeszcze bardzo wiele miejsc, w których skarby natury służą poprawie ludzkiego zdrowia i samopoczucia, jak choćby uzdrowisko Hévíz niedaleko Balatonu czy jaskinie krasowe w Miszkolc-Tapolca na północy kraju. W okolicy każdego z nich znajdziemy też mnóstwo rzeczy wartych zobaczenia. Niestety, nie sposób zapoznać się ze wszystkimi węgierskimi atrakcjami podczas jednego wyjazdu. Jednak dzięki temu zawsze będziemy mieli pretekst, aby powrócić na ziemię naszych bratanków przy najbliższej okazji, bo gdy znów zawieje zimny wiatr, na pewno zatęsknimy za tutejszymi wspaniałymi gorącymi źródłami, rozgrzewającą palinką i wyśmienitymi winami oraz ciepłymi i serdecznymi Madziarami.
